Παγκόσμιο Κύπελλο των ακραίων αντιθέσεων

Tης Κορίνας Βασιλοπούλου

«Θα δείτε το καλύτερο Μουντιάλ όλων των εποχών». Την υπόσχεση αυτή είχε δώσει ο πρώην πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Τάμπο Μπέκι, όταν η FIFA ανέθεσε στη χώρα του τη διοργάνωση του Μουντιάλ 2010. Την ίδια υπόσχεση επαναλαμβάνει ο σημερινός πρόεδρος Τζέικομπ Ζούμα, περιχαρής που θα πρωτοστατήσει σε ένα γεγονός που, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, «έχει γεμίσει περηφάνια όλους τους Νοτιοαφρικανούς».
Αλλωστε, είναι η πρώτη φορά που το κορυφαίο ποδοσφαιρικό γεγονός θα λάβει χώρα στη Μαύρη Ηπειρο. Πώς έφτασε όμως ώς εκεί, με δεδομένο ότι οι διοργανώσεις των μεγάλων αθλητικών γεγονότων δεν ανατίθενται σε μια χώρα για συναισθηματικούς λόγους;

Ανερχόμενη δύναμη

Η εξήγηση είναι μάλλον απλή. Η Αφρική αποτελεί τη νέα ανερχόμενη δύναμη στο ποδόσφαιρο. Η FIFA ήθελε να πριμοδοτήσει μια αφρικανική χώρα και παρ όλο που η εθνική ομάδα της Νότιας Αφρικής δεν λέει σπουδαία πράγματα, η υποψηφιότητά της ήταν η πιο ισχυρή (οι ανταγωνίστριες χώρες από την περιοχή ήταν η Λιβύη, το Μαρόκο, η Αίγυπτος και η Τυνησία). Κυρίως, όμως, η Νότια Αφρική διαθέτει ένα τεράστιο ορυκτό πλούτο, την ισχυρότερη οικονομία στην ήπειρο, είναι μέλος της G20, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και του ΔΝΤ και έχει όλες τις προϋποθέσεις για να εξελιχθεί σε παγκόσμιο παίκτη. Η επιβράβευσή της για την ομαλή μετάβαση σε μια δημοκρατική και πλουραλιστική κοινωνία ήταν, απλώς, το πρόσχημα.

Σήμερα, 20 χρόνια μετά την έξοδο του Νέλσον Μαντέλα από τη φυλακή και 16 από τις πρώτες ελεύθερες εκλογές που τον ανέδειξαν πρόεδρο, σίγουρα έχουν γίνει μεγάλα βήματα προόδου. Παράλληλα, όμως, υπάρχει μια σκοτεινή πραγματικότητα την οποία παρέβλεψε η FIFA και που σίγουρα δεν θα δουν τα εκατομμύρια των επισκεπτών και των τηλεθεατών.....
Το φυλετικό απαρτχάιντ έχει δώσει τη θέση του σε ένα άλλο απαρτχάιντ, κοινωνικού και ταξικού χαρακτήρα: Από τη μια μεριά οι πλούσιοι λευκοί, από την άλλη οι εξαθλιωμένοι μαύροι.

Η Νότια Αφρική παραμένει μια εξαιρετικά άνιση κοινωνία. Το 57% των κατοίκων είναι φτωχοί και το επίσημο ποσοστό της ανεργίας φτάνει το 40%. Η πλάστιγγα, φυσικά, γέρνει υπέρ των λευκών. Στις τάξεις τους η ανεργία δεν ξεπερνά το 4%. Παράλληλα, οι λευκοί, από το 1994 και μετά, έχουν αυξήσει το εισόδημά τους κατά 83,5%, ενώ οι μαύροι μόνο κατά 37,3%. Εκατομμύρια μαύροι εξακολουθούν να ζουν σε παράγκες στα περίχωρα των μεγαλουπόλεων. Τα γκέτο είναι πάντα εκεί, απλώς δεν φέρουν πλέον τη σφραγίδα του καθεστώτος.

Οι περισσότερες εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι η «εκσυχρονιστική» πολιτική που εφάρμοσε ο διάδοχος του Μαντέλα, Τάμπο Μπέκι, με ιδιωτικοποιήσεις, μείωση των δημόσιων δαπανών και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, το μόνο που κατάφερε ήταν να οξύνει τις κραυγαλέες κοινωνικές ανισότητες που κληροδότησε το απαρτχάιντ. Ο Μπέκι επίσης κατηγορείται για την κωλυσιεργία του απέναντι στην εξάπλωση της επιδημίας του AIDS. Τουλάχιστον 5,7 εκατ. άνθρωποι, δηλαδή περίπου το 12% του πληθυσμού, είναι φορείς του ιού και στην πλειονότητά τους είναι νέες γυναίκες. Οσο για τα ορφανά παιδιά εξαιτίας του AIDS, φέτος αναμένεται να φτάσουν τα τρία εκατομμύρια.

Η βία, σε όλες τις τις μορφές, έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Η Νότια Αφρική διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο «κατά κεφαλή» ποσοστό ένοπλων ληστειών και δολοφονιών στον κόσμο μετά την Κολομβία, και το πρώτο στους βιασμούς! Οι στατιστικές δείχνουν ότι μία στις δύο Νοτιοαφρικανές έχει πέσει θύμα βιασμού. Θύματα είναι ακόμα και μικρά παιδιά, τον αριθμό των οποίων οι ΜΚΟ υπολογίζουν σε 200.000 κάθε χρόνο.

Οσο για τις διαφυλετικές σχέσεις, συχνά εντείνονται επικίνδυνα, όπως αποδεικνύει η πρόσφατη δολοφονία του ακροδεξιού λευκού Γιουτζίν Τερμπλάνς ή η δίκη του αρχηγού της νεολαίας του κυβερνώντος Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου Τζούλιος Μαλέμα για τις ρατσιστικές και απειλητικές δηλώσεις του κατά των λευκών. Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο λευκοί έχουν εγκαταλείψει τη Νότια Αφρική τα τελευταία 16 χρόνια, είτε λόγω της αύξησης της εγκληματικότητας είτε γιατί δεν άντεξαν το «πολιτισμικό σοκ» της μετά απαρτχάιντ εποχής.

Ρατσιστικές επιθέσεις

Πριν από δύο χρόνια μάλιστα, η Νότια Αφρική έζησε ένα απρόσμενο και ιδιότυπο κύμα άγριων ρατσιστικών επιθέσεων με δεκάδες νεκρούς: μαύροι εναντίον μαύρων. Ντόπιοι εναντίον μεταναστών από γειτονικές χώρες, οι οποίοι στοχοποιήθηκαν ως υπαίτιοι για την εγχώρια φτώχεια και ανεργία.

Αλλά για όλα αυτά δεν θα δούμε τίποτα στην τηλεόραση. Οι αρχές φρόντισαν να απομακρύνουν έγκαιρα από τους δρόμους του Ντέρμπαν τις πόρνες -η πορνεία, σημειωτέον, είναι παράνομη στη χώρα-, τους ζητιάνους και τα παιδιά του δρόμου, στέλνοντάς τους όλους σε ειδικούς καταυλισμούς. Μην τυχόν, τραβήξουν κανένα λάθος πλάνο οι κάμερες..                                                 enet.gr