Οι προθέσεις και τα αποτελέσματα

Tου Πασχου Μανδραβελη
Κάποιος συνδικαλιστής έλεγε παλιά: «Αν ξεμείνεις από επιχειρήματα, κάνε μια δίκη προθέσεων». Στην Ελλάδα πολλοί δεν ψάχνουν καν για επιχειρήματα. Ξεκινούν πάντα με δίκες προθέσεων. Ετσι ποτέ δεν ακούνε τι λέει κάποιος, πάντα φτιάχνουν μια θεωρία γιατί το λέει. Αν είναι ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών, υπάρχει πρόθεση Μπερλουσκονισμού. Αν κάποιος λέει δυσάρεστα πράγματα το κάνει επειδή είναι «νεοφιλελεύθερος».
Οι δίκες προθέσεων είναι το αγαπημένο εργαλείο της σταλινικής Αριστεράς. Προσπάθησε να απαξιώσει ολόκληρη τη σοσιαλδημοκρατική πρόταση διά μιας δίκης: «Ναι μεν οι σοσιαλδημοκράτες έφτιαξαν το κράτος πρόνοιας, ναι μεν άμβλυναν τις ανισότητες, αλλά το έκαναν για να σώσουν το καπιταλιστικό σύστημα». Ας υποθέσουμε ότι η ετυμηγορία είναι σωστή· ότι πραγματικά η οικονομική πολιτική στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα ήταν μια προσπάθεια «να σωθεί το σύστημα». Πού βρίσκεται το κακό να έχουν οι εργαζόμενοι ένα εθνικό σύστημα υγείας, έστω για... καπιταλιστικούς λόγους; Είναι καταδικαστέο αν, «σώζοντας το σύστημα», σώσεις και μερικές χιλιάδες ζωές;
Δίκη προθέσεων έγινε και μετά την αποκάλυψη της οφειλής που είχε στην εφορία και ο κ. Τόλης Βοσκόπουλος. Κυβερνητικά στελέχη έλεγαν ότι οι εφοριακοί διοχέτευσαν στον Τύπο την είδηση για να εκδικηθούν για την περικοπή των επιδομάτων τους ή για να προειδοποιήσουν την κυβέρνηση να μην προχωρήσει σε ενδελεχή έρευνα των περιουσιακών τους στοιχείων. Ακόμη κι αν αυτό είναι αληθές, το αποτέλεσμα μετράει. Μακάρι για πολύ ιδιοτελείς λόγους το σώμα των εφοριακών να αποκαλύπτει κι άλλες ολιγωρίες του κρατικού μηχανισμού. Ο συνδικαλισμός, παρά τα θρυλούμενα, δεν πρέπει να είναι μονάχα ένας θεσμός διεκδίκησης επιδομάτων, πρέπει να έχει κι έναν ελεγκτικό ρόλο.
Υπάρχει και η αντίστροφη δίκη....
. Πολλοί ισχυρίστηκαν ότι η όψιμη δραστηριοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών στο Κολωνάκι και η διασταύρωση στοιχείων των γιατρών που φοροδιαφεύγουν έγινε για «επικοινωνιακούς λόγους». Ακόμη κι έτσι να είναι, πού βρίσκεται το κακό; Ας πιάνονται φοροφυγάδες κι ας γίνεται αυτό για όποιους λόγους μπορεί να φανταστεί κάποιος.
Θρυλείται ότι ο Ντενγκ Ξιάο Πινγκ είχε πει κάποτε «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, αρκεί να πιάνει ποντίκια». Στην Ελλάδα αναλωνόμαστε στη συζήτηση «γιατί η γάτα πιάνει ποντίκια;». Μα... προφανώς για να τα φάει, αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Εξάλλου η δημοκρατία ποντάρει στις «κακές προθέσεις» των πολιτικών υποκειμένων. Γι’ αυτό έχει τρεις διακριτές εξουσίες και υπάρχουν τα κόμματα. Γι’ αυτό θεσμοποίησε τον συνδικαλισμό και την ελευθερία του Τύπου. Γι’ αυτό έγιναν οι ανεξάρτητες αρχές και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Είναι τα αντικρουόμενα συμφέροντα που παράγουν τις βέλτιστες λύσεις. Οι εφημερίδες δεν αποκαλύπτουν σκάνδαλα για να σώσουν την ψυχή της δημοκρατίας. Κάνουν δημοσιογραφικές έρευνες για να πουλήσουν. Το γεγονός ότι, παρά τις «εμπορικές τους προθέσεις», οι εφημερίδες γίνονται φόβητρο των πολιτικών, αυτό είναι κάτι που τελικώς βοηθάει την κοινωνία.
Υπάρχει ένα βασικό πρόβλημα με τις προθέσεις: είναι πάντα μύχιες. Αυτό εξασφαλίζει ότι μπορεί να συζητάμε επ’ αόριστον για τις προθέσεις κάποιου, αντί να ελέγχουμε τα αποτελέσματα. Μήπως, όμως, αυτό είναι το ζητούμενο όσων στήνουν αυτές τις δίκες;kathimerini.gr