Σε καταστολή τα ψυχιατρικά νοσοκομεία

Τα προβλήματα του Συστήματος Υγείας γίνονται διπλά σε Δαφνί και Δρομοκαΐτειο λόγω της φύσης της ασθένειας των νοσηλευομένων    Ξενώνες και λοιπές δομές αποασυλοποίησης υπό κατάρρευση. Ψυχιατρεία με όλο και περισσότερους ασθενείς την ώρα που το προσωπικό τους μειώνεται. Η κρίση του νοσηλευτικού συστήματος στην Ελλάδα του μνημονίου αποτυπώνεται στο πολλαπλάσιο στις μονάδες ψυχικής υγείας....
Γιατί εδώ οι άνθρωποι που νοσηλεύονται δεν έχουν συνήθως καμία υποστήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Σπίτι τους είναι το νοσοκομείο ή ο ξενώνας, συγγενείς τους το προσωπικό, οι γιατροί, οι άλλοι ασθενείς. Οι τσιμεντόλιθοι που ύψωσαν πρόσφατα οι εργαζόμενοι στην είσοδο του Δρομοκαΐτειου ήταν ο τρόπος τους να διαμαρτυρηθούν για τις τεράστιες ελλείψεις. Την ίδια ώρα η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση εγκαταλείπεται, συχνά με ευθύνη και των φορέων που υποτίθεται ότι την υπηρετούν. Τα οικονομικά σκάνδαλα στις ΜΚΟ, που οδήγησαν σε κλείσιμο της στρόφιγγας της χρηματοδότησης, απειλούν τώρα να δώσουν τη χαριστική βολή στις δομές Ψυχικής Υγείας.



Ενα πέρασμα από το Δρομοκαΐτειο, αλλά και το άλλο μεγάλο ψυχιατρικό νοσοκομείο της Αττικής, το «Δαφνί», επιβεβαιώνει ότι οι περιγραφές τους για την κατάσταση που επικρατεί δεν είναι απλώς και μόνο προϊόν συντεχνιακής υπερβολής. Κρεβάτια που δεν αρκούν και επιστρατεύονται ράντζα, αναμονή στα εξωτερικά ιατρεία που μπορεί να μην καταλήξει ποτέ στο πολυπόθητο ραντεβού, ανασφάλιστοι ασθενείς που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τη φαρμακευτική τους περίθαλψη και γιατροί που καταφεύγουν σε αλχημείες προκειμένου να τους εξυπηρετήσουν. Και όλα αυτά ενώ καθημερινά όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στις υπηρεσίες του ΕΣΥ προκειμένου να αντιμετωπίσουν ψυχικά προβλήματα που σχετίζονται και με την κοινωνική πραγματικότητα. Με τις στρόφιγγες της χρηματοδότησης κλειστές και τις συνεχείς περικοπές όπως συμβαίνει σε όλο το ΕΣΥ, έτσι και οι δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας υποβαθμίζονται. Η διαφορά είναι ότι οι φωνές διαμαρτυρίας των ψυχικά ασθενών, μιας ομάδας που ακόμα και τα κοντινά τους πρόσωπα επιλέγουν πολλές φορές να αγνοούν, δύσκολα ακούγονται. Και πρόκειται για ανθρώπους για τους οποίους ακόμη και τα πιο απλά προβλήματα γίνονται πραγματικός βρόχος.

Ούτε χαρτζιλίκι για τσιγάρα

Η συζήτηση με τις νοσηλεύτριες σε μία από τις κλινικές του Δρομοκαΐτειου, όπου φιλοξενούνται γυναίκες με χρόνιες παθήσεις, διακόπτεται κατά διαστήματα από ασθενείς που μπαίνουν στο δωμάτιο. Κάποιες γυναίκες ζητούν χρήματα από τη σύνταξή τους, την οποία διαχειρίζεται το νοσηλευτικό προσωπικό. «Λίγες έχουν αυτή τη δυνατότητα, οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν χρήματα, είναι άποροι. Ζητούν από άλλους ασθενείς ή από εμάς για να αγοράσουν τσιγάρα· είναι μια μεγάλη ανακούφιση για εκείνους. Παλαιότερα το νοσοκομείο είχε στη διάθεσή του χρήματα που μπορούσαν να διατεθούν για τέτοιους σκοπούς, αυτή τη στιγμή κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί» λέει η Μαρία Μακράκη, τομεάρχης της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου και προσθέτει:   

«Λίγες έχουν αυτή τη δυνατότητα, οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν χρήματα, είναι άποροι. Ζητούν από άλλους ασθενείς ή από εμάς για να αγοράσουν τσιγάρα· είναι μια μεγάλη ανακούφιση για εκείνους. Παλαιότερα το νοσοκομείο είχε στη διάθεσή του χρήματα που μπορούσαν να διατεθούν για τέτοιους σκοπούς, αυτή τη στιγμή κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί».   

Ανεξαρτήτως σε ποιον τομέα του νοσοκομείου εργάζεται ή φιλοξενείται κανείς, πάνω-κάτω ακούς τα ίδια πράγματα. Δραματικές οι ελλείψεις σε υλικά, λέει το προσωπικό: γάζες, σύριγγες που πολλές φορές δεν υπάρχουν προκειμένου να πάρει ο ασθενής σωστά τη φαρμακευτική αγωγή του, γάντια ενός μεγέθους, πολλές φορές ακατάλληλα, μερίδες φαγητού που δεν ταιριάζουν τόσο σε ανθρώπους μέσης ηλικίας, αλλά μοιάζουν (από πλευράς ποσότητας και μόνο) πιο πολύ με... πιάτα δοκιμής για γκουρμέ εστιατόριο, προμηθευτές που έχουν σταματήσει να τροφοδοτούν το νοσοκομείο λόγω οφειλών κ.λπ. αλλά και ελλείψεις σε προσωπικό, κυρίως νοσηλευτικό. «Πριν από δύο χρόνια στο ίδιο ακριβώς τμήμα εργάζονταν δέκα άτομα περισσότερα, ακολούθησαν διαδοχικές συνταξιοδοτήσεις που δεν αντικαταστάθηκαν. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλά τμήματα  γίνονται βάρδιες με μια νοσηλεύτρια και μια ειδικευόμενη ή και μόνο μία νοσηλεύτρια ή νοσηλευτή που έχει να αντιμετωπίσει 30-40  άτομα. Ανθρώπους πολλές φορές με την πάθησή τους σε όξυνση και απρόβλεπτη συμπεριφορά» λέει η Ελένη Αγγελέρη, προϊσταμένη νοσηλεύτρια σε μια κλινική γυναικών του Δρομοκαΐτειου.  

Ολα αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν ελλείψεις και προβλήματα σημαντικά μεν, συνεπή ωστόσο με το πνεύμα της εποχής και λίγο-πολύ κοινά σε όλες τις δημόσιες μονάδες υγείας. «Η διαφορά με οποιοδήποτε άλλο νοσοκομείο είναι πως οι άνθρωποι που νοσηλεύονται για ζητήματα ψυχικής υγείας είναι συνήθως άνθρωποι χωρίς υποστήριξη από το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον. Οι οικογένειές τους είναι συνήθως το προσωπικό του νοσοκομείου και οι άλλοι ασθενείς» λέει ο πρόεδρος των εργαζομένων στο Δρομοκαΐτειο κ. Μιχάλης Γιαννάκος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του σωματείου των εργαζομένων οι εισαγωγές στο νοσοκομείο έχουν φτάσει περίπου τις 1.800 σε ετήσια βάση, περίπου 700 περισσότερες σε σχέση με μια πενταετία πριν. «Την ίδια  στιγμή το νοσηλευτικό προσωπικό έχει περιοριστεί στα 200 άτομα, 100 λιγότερα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν» λέει ο κ. Γιαννάκος. Από την πλευρά της η διοίκηση του νοσοκομείου δεν αρνείται τα προβλήματα που έχουν προκύψει εξαιτίας, όπως υποστηρίζει με τη σειρά της, της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης, αλλά και των οφειλών των Ταμείων. Σε αντίθεση με τους εργαζομένους, πάντως, συνεχίζει να θεωρεί την κατάσταση «διαχειρίσιμη».

Το τέλος της αποασυλοποίησης

Το 1999 το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, το «Δαφνί», υπήρξε θύμα του σεισμού που έπληξε την Αττική. Αν και αυτό σε πρώτη φάση δημιούργησε σημαντικά στεγαστικά προβλήματα, εν τέλει επέβαλε μια ώρα αρχύτερα την αποασυλοποίηση, καθώς σταδιακά αρκετοί από τους χρόνιους ασθενείς μεταφέρθηκαν σε ξενώνες, όπου μπορούσαν να ζουν μια πιο κανονική ζωή. Οι άνθρωποι που εργάζονται αυτή τη στιγμή στο νοσοκομείο βλέπουν πως με την υποβάθμιση σήμερα των ξενώνων και των άλλων εξωτερικών δομών, λόγω της αδυναμίας χρηματοδότησής τους, η επιστροφή σε ένα ψυχιατρείο προηγούμενων δεκαετιών βρίσκεται ξανά προ των πυλών. «Οι ξενώνες λειτουργούν με προσωπικό κάτω από τα όρια ασφαλείας, ενώ εξετάζεται και η μετεστέγασή τους σε χώρους πολλές φορές ακατάλληλους» λέει ο νοσηλευτής, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του σωματείου των εργαζομένων κ. Ηρακλής Γκότσης. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο πιεστική καθώς «το τελευταίο διάστημα απευθύνονται όλο και πιο πολλοί άνθρωποι στο νοσοκομείο», οι οποίοι μάλιστα «πέρα από τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζουν, αυτό που αναζητούν είναι ένα κρεβάτι και ένα πιάτο φαΐ έστω και για λίγες μέρες»...

Το 9ο τμήμα του ψυχιατρικού νοσοκομείου, όπου φιλοξενούνται για βραχύ διάστημα νοσηλείας ασθενείς με σοβαρά προβλήματα, είναι από εκείνα που εφαρμόζουν πολιτική ανοικτών θυρών. Οσοι φιλοξενούνται εδώ έχουν δικαίωμα να βγαίνουν βόλτα στους εξωτερικούς χώρους του νοσοκομείου.

Οπως και σχεδόν όλα τα τμήματα του νοσοκομείου, είναι γεμάτο. «Το δικό μας τμήμα έχει δύναμη 27 κρεβατιών. Ομως καθημερινά έχουμε πέντε με δέκα επιπλέον ράντζα» λέει ο διευθυντής του τμήματος κ. Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου. Οι δυσκολίες δεν περιορίζονται εκεί, κάποιες φορές οι γιατροί για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα κινδυνεύουν ακόμη και να κατηγορηθούν από το υπουργείο Υγείας ότι παρανομούν. «Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να γράφουμε παραπάνω φάρμακα σε έναν ασθενή, τα οποία καλύπτει το ασφαλιστικό του ταμείο προκειμένου να τα δώσουμε σε κάποιον ανασφάλιστο. 'Η να ζητήσουμε από ασθενείς που δεν λαμβάνουν πλέον φαρμακευτική αγωγή να δώσουν όποια φάρμακα τους έχουν περισσέψει για τις ανάγκες του νοσοκομείου. Ουσιαστικά μετατρεπόμαστε σε ένα κοινωνικό φαρμακείο που λειτουργεί εντός του ΕΣΥ» παραδέχεται ο κ. Μεγαλοοικονόμου. ΤΟ ΒΗΜΑ