Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Νέα Ορέστεια - Νέα Ιδρυτική Πράξη

Μιμης Ανδρουλακης Τη βραδιά που ο Πρόεδρος Γιώργος Παπανδρέου σαν Γουλιέλμος Τέλλος έβαλε το ριψοκίνδυνο στοίχημα προειδοποίησα πως αν κερδίσεις “κερδίζεις” λίγα αν χάσεις τα “χάνεις” όλα. Οι “μη δημιουργικοί” στο περιβάλλον, πρωταγωνιστές και κομπάρσοι, σ’ έναν παροξυσμό του groupthink, σε μια αιφνίδια συσκότιση του νου (άτη) τον έσπρωξαν στο μοιραίο διάβημα. “Όπως τους διώχνει κάνουν κι αμέριμνοι τραβούν για το χαμό” λέει για την άτη του Αγαμέμνονα η Ιλιάδα. Μπορεί όμως μια χαμένη ζαριά στο πεδίο της συμβατικής πολιτικής σε ένα άλλο βαθύτερο επίπεδο της πραγματικότητας να αποδειχθεί “μαγική ζαριά”; Ναι, λέμε στην Έβδομη Αίσθηση. “Είναι η μαγική ζαριά που βγάζει το μοιραίο αριθμό με τον οποίο κερδίζεις ακόμα κι όταν τα έχεις χάσει όλα” (1). Ναι, εφόσον εισερχόμεθα στην τραγική αίσθηση του ναυαγισμού που μεταμορφώνει εσωτερικά τους ανθρώπους και μπορεί να δημιουργήσει τελικά την τραγική συναίσθηση μιας κοινής μοίρας.
Σε λίγο ο “Δολοφόνος με το Αγγελικό Πρόσωπο”(2), ο Killer, δεν θα είναι Πρωθυπουργός. Μπορεί η θυσία του, ο “ιδρυτικός φόνος” να γίνει η απαρχή μιας νέας ιδρυτικής πράξης στην πολιτική ζωή όπως είχαμε προαναγγείλει;(3)....
Τις μέρες του 2004 που αναλάμβανε δημοψηφισματικά θριαμβευτής αρχηγός τον έβλεπα και το έγραψα σαν νέο Ορέστη σημαδεμένο από την Τρόικα Μοίρα της φυλής του Ατρέα (Κλωθώ, Λάχεσις, Άτροπος). Το ΠΑΣΟΚ ήταν η φυλή του Ατρέα, το “Άργος”, ο κύκλος της Νέας Ορέστειας, η πολιτική οικογένεια του παπα-Ανδρέα (Σταυρόπουλου) από το Καλέντζι της Αχαΐας που κυριάρχησε μεταπολεμικά στην Ελλάδα(4).
Η τραγική γνώση δημιουργούσε μέσα μου το σκοτεινό συναίσθημα που καλλιέργησε ο Αισχύλος ότι στην “τρίτη γενιά”, στους “εγγονούς” της ιστορίας πληρώνονται τα παλιά και ανεξόφλητα “χρέη”. Κάθε χρόνο έγραφα ένα βιβλίο με αποκλειστικό θέμα σε πολλές παραλλαγές τις προειδοποιήσεις κινδύνου ενώπιον μιας επερχόμενης καταστροφής. Επεχείρησα μάταια να υποδυθώ το ρόλο ενός διακριτικού Πυλάδη δίχως να μπλέξω ποτέ σε διαγκωνισμούς και παίγνια εξουσίας. Εν μέσω μιας μεγάλης κρίσης, συστημικής, ελληνικής και ευρωπαϊκής, προειδοποιούσαμε, τα διαβολικά γεγονότα θα συνωμοτούν σε μια καταστροφική αλυσίδα κι ο “αναίτιος εγγονός” της ιστορίας, ο νέος Ορέστης τη μια θα ολιγωρεί και θα αφήνει τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους, την άλλη κάνει επιλογές σε πρόσωπα και πράγματα θαρρείς και υπακούει σ’ ένα τυφλό κάλεσμα της Τρόικας Μοίρας για να πραγματωθεί ο “χρησμός” ως αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία. Ο αμείλικτος μηχανισμός της ελληνικής τραγωδίας πήρε μπροστά. Ο νέος Ορέστης γίνεται τελικά παίγνιο περιστάσεων που ξεπερνούν τον έλεγχό του και τη δική του ευθύνη και μεταμορφώνεται παρά τη θέλησή του σε ήρωα τραγωδίας.
Ο εγγονός του Ατρέα φάνηκε να ολοκληρώνει και να επεκτείνει το “Βασίλειο των Ατρειδών”, στην πραγματικότητα όμως το “διαλύει”, τελειώνει δηλαδή την παλαιά τάξη πραγμάτων και αντικειμενικά θέτει στην ημερήσια διάταξη ένα ιδρυτικό ζήτημα, όπως συμβαίνει λυτρωτικά, καθαρτήρια σε κάθε τραγωδία. Όταν πρωταγωνιστές, εχθροί και “φίλοι”, - μέγιστοι εν τοις μικροίς, ελάχιστοι εν τοις μεγάλοις -, όταν “αδελφοί” και “συγγενείς” - νευρωτικές Ιφιγένειες και Ηλέκτρες -, όταν μαθητευόμενοι μάγοι, ολέθριοι συμβουλάτορες, “προδότες” και “προδομένοι”, βαρόνοι, “κηπουροί”, κι αποδιοπομπαίοι τράγοι είναι έτοιμοι να επιστρέψουν στους χιλιοπαιγμένους ρόλους, εκείνος ήρεμα, απλά, στωικά, όπως πρέπει στην ιερότητα του τραγικού ήρωα, αναγγέλλει από το βήμα της Βουλής το τέλος του θυσιαστικού κύκλου με τα παρακάτω λόγια:
“Ελπίζω να συμβολίσουν αυτές οι πράξεις μου μια διαφορετική εικόνα και κουλτούρα στην πολιτική μας ζωή... να στείλουν ένα μήνυμα ότι δεν είμαστε μεταξύ μας εχθροί, ότι μπορούμε να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλο χωρίς μίσος, χωρίς πόλωση, με αλληλεγγύη και αγάπη”.
Ο “εγγονός”, δίχως ίσως να το έχει συνειδητοποιήσει ακόμα και ο λογογράφος του, το ξεκόβει σε όλους όπως ο Αρτώ “Κύριοι, καιρός να τελειώνουμε με τα παλαιά αριστουργήματα”.
Η παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου αντικειμενικά, ανεξάρτητα από εφήμερες περιπλοκές, εμβαλωματικές, ψυχαναγκαστικές λύσεις της στιγμής, τις υστερικές άμυνες του παλαιού καθεστώτος, εγκαινιάζει στο άμεσο μέλλον μέσα από μια οδυνηρή μετάβαση ένα νέο πολιτικό και πολιτειακό κύκλο, μια τριπλή ιδρυτική πράξη
  • την είσοδο στην εποχή των συμμαχικών προγραμματικών κυβερνήσεων και το τέλος του παλαιού δικομματισμού
  • τη νέα ίδρυση, τη θετική υπέρβαση της “φυλής του Ατρέα”, τη ριζική ανασύνθεση του πολιτικού χώρου μεταξύ δεξιάς και κομμουνιστικής αριστεράς, την ενεργό παρουσία ενός νέου πολιτικού αστερισμού που θα υπερβαίνει τις παλαιές συντεταγμένες
  • τον πολιτειακό - συνταγματικό μετασχηματισμό του μεταπολιτευτικού καθεστώτος.


Ένα δημοψήφισμα τον έφερε στην κορυφή, ένα “δημοψήφισμα” προκάλεσε την πτώση του αλλά ίσως είναι στο τέλος αυτή η ακούσια “μαγική ζαριά” που κερδίζει όταν τα έχεις χάσει όλα. Δεν έχω αυταπάτες. Οι μοιραίοι “επαγγελματίες”, πριν πηδήξουν στο επόμενο βαγόνι, θα κάνουν τα πάντα να τον φέρουν στα μέτρα τους, να σκηνοθετήσουν τη μετατροπή του από σεβαστό πρωταγωνιστή μιας ελληνικής τραγωδίας σε ήρωα παρωδίας. Να συρρικνώσουν δηλαδή το ιδρυτικό νόημα των στιγμών που ζούμε. Όμως ο κύβος ερρίφθη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: