Παιδική εργασία

Της Καίτης Βασιλάκου  Το παιδί πρέπει να πηγαίνει στο σχολείο, να μαθαίνει γράμματα, να παίζει και να προετοιμάζεται για τη ζωή του ενήλικου, στην οποία θα μπει μετά από λίγα χρόνια. Αυτό απαιτεί η σύγχρονη αντίληψη για την ανατροφή των παιδιών. Η γνώση που έχει συσσωρεύσει η ανθρωπότητα πρέπει να περάσει στους νέους ανθρώπους και αυτό θα γίνει μέσα από το σχολείο. Άρα μέχρι περίπου τα δεκαοχτώ του χρόνια  ο νέος άνθρωπος θα αποχτά γνώσεις και δεξιότητες και θα ετοιμάζεται για να μπει στην κοινωνία των ενηλίκων πλήρως εξοπλισμένος.

Στο παρελθόν δεν ήταν ακριβώς έτσι τα πράγματα. Αν σήμερα η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για όλα τα παιδιά, κάποτε δεν ήταν. Τα παιδιά των φτωχότερων τάξεων ούτε μπορούσαν ούτε σκέφτονταν να πάνε στο σχολείο, εφόσον η οικογένεια απαιτούσε εργατικά χέρια που θα έφερναν στο σπίτι ψωμί....

Και αν πάμε ακόμα πιο πίσω στο παρελθόν, τότε που οι άνθρωποι ζούσαν μέσα στη φύση, η συγκεντρωμένη γνώση δεν ήταν τόσο μεγάλη που να απαιτεί φοίτηση σε σχολείο για να την αποχτήσει κανείς. Τα παιδιά μέχρι τα δώδεκα χρόνια τους είχαν μάθει όλα όσα ήταν αναγκαία για να επιβιώσουν σε ένα κόσμο που δεν ζητούσε περισσότερα από τη γνώση της ενδημούσας πανίδας και χλωρίδας, τη χρήση ορισμένων εργαλείων και την αποστήθιση μερικών παραδόσεων της φυλής. Εξάλλου για τα μέτρα της φύσης ο άνθρωπος των δώδεκα ετών είναι έτοιμος πλέον, μπορεί να αναπαραχθεί, άρα δεν είναι παιδί, είναι ενήλικος.

 Καθώς και η Ελλάδα ανήκε στις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται ασφαλώς παιδιά να εργάζονται κανονικά  σε γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες, αν ζούσαν στην ύπαιθρο ή, αν ζούσαν στην πόλη, να εργάζονται σε ταβέρνες, σε συνεργεία, σε βιοτεχνίες, να κάνουν θελήματα, να πουλούν λαχεία ή εφημερίδες και κανείς ποτέ δεν σκέφτηκε ότι αυτό ήταν παράνομο ή αφύσικο. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στον τρίτο κόσμο, όπου οι ανήλικοι εργάζονται σε όλους τους τομείς της παραγωγής και μάλιστα οι φτωχές οικογένειες παρακαλούν να βρουν τα παιδιά τους μια τέτοια δουλειά που θα φέρει χρήματα στο σπίτι.

 Η ευαισθησία για τα εργαζόμενα παιδιά  δεν προέρχεται από αυτές τις αναγκεμένες κοινωνίες  που δεν βλέπουν τίποτα κακό στην παιδική εργασία. Προέρχεται από τους σκεπτόμενους πολίτες των πλούσιων χωρών, οι οποίοι πιέζουν προς όλες τις κατευθύνσεις, ώστε να σταματήσει η εκμετάλλευση των παιδιών στις φτωχές χώρες για να μπορούν κι αυτά να πάνε στο σχολείο, όπως πάνε όλα τα παιδιά στον ανεπτυγμένο κόσμο.

 Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο, εφόσον οι ίδιοι οι γονείς δεν βάζουν σε πρώτη προτεραιότητα τη μόρφωση των παιδιών τους αλλά την επιβίωση και αυτό είναι φυσικό, αφού πρώτα εξασφαλίζεται η επιβίωση και κατόπιν έρχεται η πολυτέλεια της μόρφωσης. Εξάλλου η γνώση γραφής, ανάγνωσης και πρακτικής αριθμητικής που θα αποχτηθεί με μερικά χρόνια φοίτησης στο σχολείο – χρόνια κατά τα οποία το παιδί δεν θα φέρνει χρήμα στο σπίτι, αλλά θα αφαιρεί – δεν αποτελούν καμιά εγγύηση ότι θα εξασφαλίσουν στη συνέχεια μια σταθερή και καλά αμειβόμενη εργασία, ώστε να αξίζει να κάνει κανείς αυτή τη θυσία.

 Επομένως, αν δεν αλλάξουν οι οικονομικές συνθήκες σ’ αυτές τις χώρες, η παιδική εργασία δεν πρόκειται να εξαλειφθεί παρά τα ευχολόγια των ευαισθητοποιημένων πολιτών σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό όμως που πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει, είναι οι συνθήκες εργασίας των παιδιών.

 Στη Ζιμπάμπουε, στις φυτείες βαμβακιού και καφέ, τα παιδιά υποχρεώνονται να εργάζονται 60 ώρες την εβδομάδα για ένα δολάριο μεροκάματο. Στις καπνοφυτείες της Ινδονησίας η παιδική εργασία αμείβεται με 0,60 δολάρια μεροκάματο. Στο Περού και τη Βολιβία  τα παιδιά δουλεύουν στα λατομεία και τα ορυχεία με αποτέλεσμα να υποφέρουν από αναπνευστικές λοιμώξεις, άσθμα, βρογχίτιδα, φυματίωση και δερματικές παθήσεις. Στην Ονδούρα  κλειδωμένα στα υφαντουργεία κάτω από άθλιες συνθήκες εργασίας εργάζονται πολλές ώρες την ημέρα για ελάχιστα χρήματα. Οι εξαντλητικές χειρωνακτικές εργασίες λειτουργούν ανασταλτικά στη σωματική ανάπτυξή τους και τους προκαλούν ανεπανόρθωτα προβλήματα όπως μείωση της όρασης, προβλήματα της σπονδυλικής στήλης, δυσπλασία των άκρων, σοβαρούς τραυματισμούς, ακόμα και το θάνατο.

 Γι αυτό οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες του δυτικού κόσμου αντί να έχουν την ανεδαφική απαίτηση να καταργηθεί εντελώς η παιδική εργασία στις αναπτυσσόμενες χώρες, καλύτερα να εστιάσουν τις προσπάθειές τους στο να βελτιωθούν οι συνθήκες της παιδικής εργασίας και να απαγορευθούν ορισμένες από αυτές που προκαλούν ανήκεστη βλάβη στα παιδιά.

 Ο δεκαπεντάχρονος Ντίμου από τη Σενεγάλη είπε στο συνέδριο του Όσλο το 1997: «Μην καταργήσετε την παιδική εργασία. Αν γίνει κάτι τέτοιο, τα παιδιά θα βρεθούν στους δρόμους αντιμέτωπα με την πείνα, την εγκληματικότητα και την πορνεία».

 Ο νεαρός Ντίμου δεν τα είπε όλα. Δεν είπε ότι παιδιά  διακινούνται για πολλούς και εγκληματικούς σκοπούς. Ότι κάποιοι γονείς νοικιάζουν ή πουλούν τα παιδιά τους, επειδή λιμοκτονούν ή επειδή η γονεϊκή αγάπη τους έχει ατονήσει για πολλούς και διάφορους λόγους. Ότι παιδιά δουλεύουν ως οικιακοί βοηθοί και υπάρχουν πολλές μαρτυρίες κακοποίησής τους από τα αφεντικά τους.

Ότι παιδιά υποχρεώνονται από συμμορίες ενηλίκων να επαιτούν και να κλέβουν. Ότι παιδιά απάγονται για σεξουαλική εκμετάλλευση ή για εμπόριο ανθρώπινων οργάνων. Ότι παιδιά βασανίζονται και εκτελούνται για να ικανοποιηθούν ψυχικά άρρωστοι ενήλικες. Ή, το πιο ανώδυνο τελικά, ότι παιδιά τριγυρίζουν στους δρόμους και κανείς ενήλικος δεν νοιάζεται γι αυτά.

 Όλες αυτές οι περιπτώσεις είναι τραγικές, πολύ πιο τραγικές από την περίπτωση του παιδιού που δουλεύει κάπου και προστατεύεται από μια νομοθεσία που δεν αδιαφορεί για τις συνθήκες της παιδικής εργασίας. Το παιδί αυτό στηρίζει οικονομικά την οικογένειά του που έχει απόλυτη ανάγκη από λίγα ακόμα χρήματα για να επιβιώσει.

 Αν δεν δουλέψει, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πάει στο σχολείο, ότι θα μορφωθεί κι ότι αργότερα θα βρει μια αξιοπρεπή θέση εργασίας. Σημαίνει ότι θα βρεθεί στο δρόμο πεινασμένο, έτοιμο να διαπράξει κλοπές, έτοιμο να μπει σε  παιδική συμμορία, έτοιμο να προσφέρει σεξουαλικές υπηρεσίες στους δυτικούς τουρίστες και έτοιμο να παραδοθεί στα διεθνή κυκλώματα που θα του αφαιρέσουν αργά ή γρήγορα την άθλια ζωή του. 

Το άρθρο δημοσιεύεται στην Ελεύθερη Ζώνη:
http://www.elzoni.gr/html/ent/224/ent.9224.asp                  Καίτη Βασιλάκου