Εκεί που συνδέονται η Φουκουσίμα και το κραχ του 1929

Του Joseph Stiglitz

Αποκαλύπτεται πόσο άσχημα μπορούν οι αγορές και οι κοινωνίες να διαχειριστούν υπαρκτούς κινδύνους

Οι επιπτώσεις του σεισμού στην Ιαπωνία - ιδίως η συνεχιζόμενη κρίση στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα - έχουν θλιβερά μαθήματα να διδάξουν για όσους μελετούν το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό Κραχ του 1929 πριν από την μεγάλη ύφεση. Και τα δύο γεγονότα αποκαλύπτουν πόσο άσχημα μπορούν οι αγορές και οι κοινωνίες να διαχειριστούν υπαρκτούς κινδύνους.

Φυσικά, κατά μία έννοια, δεν υπάρχει σύγκριση μεταξύ της τραγωδίας του πρόσφατου σεισμού - ο οποίος άφησε περισσότερους από 25.000 νεκρούς ή αγνοούμενους - και της παλαιάς οικονομικής κρίσης. Αλλά όταν μιλάμε για την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα, υπάρχει ένα κοινό ζήτημα στα δύο γεγονότα.....

Ειδικοί στις πυρηνικές και χρηματοπιστωτικές βιομηχανίες μάς διαβεβαίωσαν ότι οι νέες τεχνολογίες είχαν σχεδόν εξαφανίσει το ρίσκο της καταστροφής. Τα γεγονότα τους διέψευσαν: όχι μόνον υπήρχαν οι κίνδυνοι, αλλά οι επιπτώσεις τους ήταν τόσο τεράστιες που έσβησαν εύκολα όλα τα υποτιθέμενα κέρδη.

Εχουμε έρθει αντιμέτωποι με μεγάλα και σπάνια ρίσκα τα τελευταία χρόνια, αλλά έχουμε κάνει λίγα πράγματα για να τα θέσουμε υπό έλεγχο.

Οι πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν τράπεζες, και οι αγορές στις οποίες συμμετέχουν, ξέρουν τώρα ότι θα διασωθούν αν μπλέξουν άσχημα. Ως αποτέλεσμα, αυτές οι τράπεζες μπορούν να δανειστούν με ευνοϊκούς όρους, και να κερδίσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κατά τον ίδιον τρόπο, ενώ η Γερμανία έχει κλείσει τους παλαιότερους πυρηνικούς αντιδραστήρες της, στις ΗΠΑ και αλλού, άλλα πυρηνικά εργοστάσια που έχουν τον ίδιο ελαττωματικό σχεδιασμό με της Φουκουσίμα εξακολουθούν να λειτουργούν.

Για τον πλανήτη, υπάρχει ακόμη ένας κίνδυνος, ο οποίος είναι σχεδόν μια βεβαιότητα: η παγκόσμια υπερθέρμανση και η κλιματική αλλαγή. Αν υπήρχαν άλλοι πλανήτες στους οποίους θα μπορούσαμε να μετακομίσουμε με χαμηλό κόστος στην περίπτωση του σχεδόν βέβαιου αποτελέσματος που προβλέπουν οι επιστήμονες, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι ένα ρίσκο που αξίζει να το πάρουμε.

Αλλά οι παίκτες το ξέρουν: στο τέλος όσοι τζογάρουν στο Λας Βέγκας χάνουν περισσότερα από όσα κερδίζουν. Ως κοινωνία, τζογάρουμε - με τις μεγάλες μας τράπεζες, με τα πυρηνικά μας εργοστάσια, με τον πλανήτη μας.

Οπως και στο Λας Βέγκας, οι λίγοι τυχεροί - οι τραπεζίτες που έθεσαν σε κίνδυνο την οικονομία μας και οι ιδιοκτήτες των εταιρειών ενεργείας που έθεσαν σε κίνδυνο τον πλανήτη μας - μπορεί να την γλιτώσουν.

Αλλά κατά μέσον όρο και σχεδόν βέβαια, εμείς ως κοινωνία, όπως όλοι οι τζογαδόροι, θα χάσουμε. Αυτό, δυστυχώς, είναι ένα μάθημα από την καταστροφή της Ιαπωνίας, το οποίο συνεχίζουμε να αγνοούμε με κίνδυνο για την επιβίωσή μας.

* Ο κ.Τζόζεφ Στίγκλιτζ είναι κάτοχος του βραβείου Νομπέλ Οικονομικών και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Κολούμπια των ΗΠΑ. Αναδημοσίευση από το Βήμα Online.            tvxs.gr