Του Θανου Π. Ντοκου*
Μεταφέραμε σε αυτήν τη στήλη (8/12/2010) την κρατούσα άποψη μεταξύ ειδικών αναλυτών ότι τυχόν προσπάθεια του -ασθενούς- προέδρου της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ να παρατείνει την παραμονή του στον προεδρικό θώκο ή να επιβάλει ως διάδοχο τον γιο του Γκαμάλ, χωρίς να επιτρέψει τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών με τη συμμετοχή κατ’ ελάχιστον των κομμάτων της «κοσμικής» αντιπολίτευσης, θα προκαλέσει ισχυρότατες αντιδράσεις. Η γενική εκτίμηση ήταν ότι ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση της Αιγύπτου, χώρας κομβικής σημασίας για τον αραβικό κόσμο, θα κλονίσει ολόκληρη την περιοχή και ότι αντίστοιχα ομαλή αλλαγή στην ηγεσία της χώρας θα προκαλέσει πιέσεις για περισσότερη δημοκρατία και σε άλλες αραβικές χώρες.
Είναι γεγονός ότι στην Αίγυπτο υπήρχε άφθονη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη, λόγω χρόνιων οικονομικών προβλημάτων, αλλά και του συστηματικού αποκλεισμού της αντιπολίτευσης από τις πολιτικές διεργασίες. Η Επανάσταση των Γιασεμιών στην Τυνησία αποτέλεσε τη θρυαλλίδα.... Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές οι εξελίξεις τρέχουν με γοργό ρυθμό και κάθε πρόβλεψη θα ήταν ριψοκίνδυνη. Το πιθανότερο είναι ότι το καθεστώς Μουμπάρακ πνέει τα λοίσθια, αλλά υπάρχουν μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα: Θα είναι η μετάβαση ομαλή και ειρηνική και τι ανταλλάγματα και ρόλο θα ζητήσει ο αιγυπτιακός στρατός για να εγγυηθεί την πολιτική αλλαγή; Ποιος θα είναι ο ρόλος των ισλαμιστών (μετριοπαθών και ακραίων); Είναι πιθανή η ιρανοποίηση της Αιγύπτου ή έστω η επικράτηση ενός light πολιτικού Ισλάμ στη χώρα (ενδεχομένως όχι άμεσα αλλά σε κάποιο βάθος χρόνου, ιδιαίτερα όταν εξατμιστεί η αρχική ευφορία και διαφανούν οι δυσκολίες διαχείρισης των οικονομικών προβλημάτων της χώρας από την όποια διάδοχη κυβέρνηση); Τέλος, θα ακολουθήσουν άμεσα και άλλες χώρες της περιοχής και ποιο θα είναι το κυρίαρχο μοντέλο πολιτικής οργάνωσης στη Μέση Ανατολή;
Οι εξελίξεις θα οδηγήσουν υποχρεωτικά σε αναθεώρηση της μεσογειακής πολιτικής της Ε. Ε. (και των ΗΠΑ), ενώ προβληματισμός καταγράφεται και για τις πιθανές συνέπειες για τις σχέσεις με το Ισραήλ και το παλαιστινιακό πρόβλημα. Επιπλέον, οι λαϊκές εξεγέρσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο επαναφέρουν στην επιφάνεια το κλασικό δίλημμα μεταξύ δημοκρατίας/ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γεωστρατηγικών συμφερόντων, το οποίο επιλυόταν σχεδόν πάντοτε υπέρ των δεύτερων. Οι, ασφαλώς όχι αβάσιμες, επικρίσεις για την πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στα μη δημοκρατικά καθεστώτα της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, αλλά και άλλων περιοχών, θα πρέπει να λάβουν υπόψη την ανάγκη τήρησης προσεκτικών πολιτικών ισορροπιών μεταξύ αιρεσιμότητας (conditionality) και άσκησης πιέσεων για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις από τη μια και, από την άλλη, της μη ανάμιξης στα εσωτερικά τρίτων χωρών, που αποτέλεσε βασική αρχή των διεθνών σχέσεων, αλλά και «σημαία» (βλέπε δικαιολογία) πολλών αυταρχικών καθεστώτων. Αναιμικό επιχείρημα υπεράσπισης για τις αμαρτίες των δυτικών δυνάμεων θα σπεύσουν να το χαρακτηρίσουν κάποιοι. Ισως. Αλλά είναι και μια πρόσθετη επιπλοκή στον κυνικό χώρο της διεθνούς πολιτικής, όπου η ηθική δεν έχει ακόμη αποκτήσει κεντρική θέση και τα συμφέροντα εξακολουθούν να καθορίζουν την κρατική πολιτική.
* Ο Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ. kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου