Του Λουκά Βελιδάκη
Η εικόνα για τον ανυποψίαστο θεατή μοιάζει παράταιρη. Ανάμεσα στο αφιονισμένο πλήθος στέκει με μία ντουντούκα ένας 70χρονος άνδρας, με στρογγυλά κοκάλινα γυαλιά, εξευγενισμένο πρόσωπο και δυτική αισθητική. Είναι ο Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης
Εδώ και μέρες η διπλωμάτης, που επιχειρεί να ηγηθεί της εξέγερσης του λαού στη χώρα των Φαραώ. Αίγυπτος, η πολυπληθέστερη μουσουλμανική χώρα της Μέσης Ανατολής, έχει πάρει φωτιά. Ωσάν να είναι το επόμενο κομμάτι ενός πολιτικού ντόμινο που πέφτει, ακολουθώντας την Τυνησία, ο λαός- ακαθοδήγητα και προσώρας «ακαπέλωτα»- πήρε τους δρόμους με ένα μόνο στόχο: Να ρίξει τον επί 30 έτη πρόεδρο, Χόσνι Μουμπάρακ.
Οι λόγοι δεν εστιάζονται μόνο στη μακρά θητεία του Μουμπάρακ και τη σιδηρά πυγμή εφαρμογής της εξουσίας από το καθεστώς του, αλλά έχουν κυρίως οικονομική στόχευση- αφορούν στο πορτοφόλι. Οι υψηλοί δείκτες της ανεργίας, σε συνδυασμό με την εκτόξευση των τιμών στα βασικά αγαθά και τις υπηρεσίας έχουν εξοργίσει τους Αιγύπτιους, ειδικά τους νέους, που- όπως δηλώνουν τώρα στους δρόμους- πλακώνονται από την αίσθηση ενός ανέλπιδου μέλλοντος. ....
Ο ελ Μπαραντέι έφθασε αεροπορικώς στο Κάιρο την περασμένη Πέμπτη (27/1), έχοντας δηλώσει ότι διαθέτει εαυτόν για τη δημοκρατική ανοικοδόμηση της Αιγύπτου: « Αν ο λαός επιθυμεί να ηγηθώ της μετάβασης, τότε δεν θα τους απογοητεύσω».
Η αλήθεια είναι ότι το ποτάμι της εξέγερσης είχε ήδη ξεκινήσει, η βοή της Ιστορίας ακουγόταν ηχηρή- δεν πέρασε απαρατήρητος ο ελ Μπαραντέι, ωστόσο η έλευση του δεν πραγματοποιήθηκε μετά Βαΐων και κλάδων, αλλά μάλλον με τη σχετική σεμνότητα, που άλλωστε τον χαρακτηρίζει.
Σε αναζήτηση εργασίας...
Πριν από μερικούς μήνες, τον Απρίλιο του 2010, ο ελ Μπαραντέι, μιλώντας στο Πανεπιστήμιο του Harvard- και έχοντας αποσυρθεί από τη θέση του επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ)- δήλωσε αστειευόμενος ότι βρίσκεται «σε αναζήτηση εργασίας», προκειμένου να εργαστεί ως «φορέας αλλαγής και υπερασπιστής της Δημοκρατίας». Το υπονοούμενο ήταν κάτι παραπάνω από σαφές.
Από τη ΔΥΑΕ παραιτήθηκε το 2009, έχοντας ολοκληρώσει έναν κύκλο που αφετηρία είχε το 1997. Η θητεία του κρίθηκε ως επιτυχημένη- με δύο βασικούς σταθμούς: Το 2002 αντιτάχθηκε στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, δίνοντας τον τόνο των επιχειρημάτων για την ανυπαρξία όπλων μαζικής καταστροφής στη χώρα. Την εποχή εκείνη έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο, καθώς η δέσμη των επιχειρημάτων του εργαλειοποιήθηκε από όλους όσοι βροντοφώναζαν την άρνηση τους προς τον επικείμενο- τελικά- πόλεμο στο Ιράκ. Τον Οκτώβριο του 2005, του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης «για τις προσπάθειες του να αποτραπεί η χρήση της πυρηνικής ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς, αλλά μόνο για ειρηνικούς και με τον ασφαλέστερο τρόπο».
Το 2009 τερμάτισε την καριέρα του εκεί… και κατόπιν μετέβη στα πάτρια εδάφη. Πολλά αντιπολιτευόμενα κόμματα και οργανώσεις είχαν ήδη αρχίσει να κυκλοφορούν το όνομα του ως το ιδανικό για τη διάδοχη κατάσταση σε περίπτωση αποχώρησης του Μουμπάρακ. Ο ελ Μπαραντέι συναντήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 2010 με σειρά ηγετών της αντιπολίτευσης, καθώς και με την ελίτ της διανόησης της Αιγύπτου στην οικία του στο Κάιρο.
Οι επαφές ολοκληρώθηκαν με την ανακοίνωση της δημιουργίας μίας « Εθνικής Ένωσης για την Αλλαγή», με μεταρρυθμιστική πλατφόρμα και κλειδί την αλλαγή του άρθρου 76 του αιγυπτιακού Συντάγματος, που θέτει περιορισμούς στη διενέργεια ελεύθερων εκλογών, ειδικά όσον αφορά σε ανεξάρτητους υποψηφίους.
Με άλλα λόγια το νερό είχε μπει στο αυλάκι, και ο πάλαι ποτέ επικεφαλής ενός φορτισμένου οργανισμού ενέγραφε υποθήκες για μετέπειτα ηγετική παρουσία σε φορτισμένες στιγμές, ενδεχομένως με τη λογική της συνήθειας των βουνών στα χιόνια, ίσως πάλι μόνο για λόγους πατριωτικής ευσυνειδησίας- η Ιστορία θα δείξει.
Το κάλεσμα της Ιστορίας
Σε αυτές τις περιπτώσεις, βεβαίως, η Ιστορία έχει διδάξει ότι απευθύνει το δικό της κάλεσμα. Και ο ελ Μπαραντέι το άκουσε στις 27 Ιανουαρίου, οπότε και αποβιβάστηκε στο αεροδρόμιο του Καΐρου, περικυκλωμένος από ένα «δάσος» μικροφώνων από τα διεθνή ΜΜΕ.
Την επόμενη ημέρα, Παρασκευή, ολόκληρη η χώρα θύμιζε πεδίο μάχης. Ο λαός της Αιγύπτου βγήκε στους δρόμους για την « Ημέρα Οργής», η οποία τελικώς κατέληξε να εγγραφεί ως μία καθημαγμένη σελίδα στην Ιστορία της χώρας. Ο ελ Μπαραντέι συμμετείχε στην πρωινή προσευχή, όπου και δέχθηκε επίθεση με δακρυγόνα από τις αστυνομικές δυνάμεις. Την ίδια ημέρα κυκλοφόρησαν φήμες ότι είχε τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό, είδηση που διαψεύστηκε. Σειρά οργανώσεων τον κάλεσε να σχηματίσει μεταβατική κυβέρνηση. Ο ίδιος σημείωσε ότι «λαός επιθυμεί την πτώση του καθεστώτος», ενώ σχολιάζοντας τις αλλαγές Μουμπάρακ στο κυβερνητικό σχήμα, έκανε λόγο για «απέλπιδα προσπάθεια του προέδρου να διατηρήσει την εξουσία του», διατυπώνοντας παράλληλα την άποψη ότι «πρέπει να φύγει σήμερα».
Ταυτόχρονα έκλεισε το μάτι και στην Ουάσιγκτον λέγοντας ότι «όταν η Αίγυπτος μετατραπεί σε δημοκρατικό κράτος, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι η δημοκρατία στη χώρα δεν θα οδηγήσει σε καλύτερες σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που θα εδράζονται στον αμοιβαίο σεβασμό και τη δικαιοσύνη».
Είναι σαφές ότι ο Λευκός Οίκος έχει πολλούς λόγους να ενδιαφέρεται για τις εξελίξεις στο Νείλο, ενώ είναι δεδομένο ότι μία πιθανή νέα ηγεσία πρέπει να έχει και την έγκριση του (καθώς είναι και πολλά τα λεφτά της βοήθειας που προσφέρει).
Αυτοί που δεν βλέπουν τον ελ Μπαραντέι με καλό μάτι είναι οι γείτονες Ισραηλινοί, αφενός διότι οι σχέσεις τους με τον Μουμπάρακ ήταν εξαιρετικές και αφετέρου διότι ο άλλοτε επικεφαλής της Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας είχε βάλει τη χώρα στο στόχαστρο για τα πυρηνικά της, ζητώντας με πείσμα τον έλεγχο- μία πρόταση που συναντούσε τη διαρκή ισραηλινή άρνηση.
Ο άσος στο μανίκι;
Σε αυτή τη φάση ουδείς μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τι μέλλει γενέσθαι στην Αίγυπτο. Τα πάντα μοιάζουν με παρτίδα σκάκι. Η καρέκλα του Μουμπάρακ τρίζει, ωστόσο ο ίδιος έχει (εξωτερικά κυρίως) ερείσματα. Μεγάλο μέρος του λαού δηλώνει αποφασισμένο για όλα- να δώσει τη μάχη μέχρι τελικής πτώσεως (του καθεστώτος). Η ευρύτερη περιοχή έχει αρχίσει να νιώθει τις φλόγες της αιγυπτιακής εξέγερσης, οι τιμές του πετρελαίου να παίρνουν την ανιούσα και η Δύση να κρατάει την ανάσα της, σε ένα διπλωματικό πόκερ. Ουδείς γνωρίζει εάν ο ελ Μπαραντέι είναι ο άσος στο μανίκι της.
Ο ίδιος δηλώνει το «παρών», ωστόσο δεν έχει κατορθώσει (προς στιγμήν τουλάχιστον) να συνεγείρει τα πλήθη- ίσως λόγω της μακρόχρονης απουσίας του από τη χώρα, ενδεχομένως λόγω των δυτικών του τρόπων. Πολλοί αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι σε περίπτωση αποχώρησης Μουμπάρακ, ο ελ Μπαραντέι φαντάζει ως η ιδανική επόμενη σελίδα, εκεί στο Δέλτα του Νείλου. Nooz.gr
Η εικόνα για τον ανυποψίαστο θεατή μοιάζει παράταιρη. Ανάμεσα στο αφιονισμένο πλήθος στέκει με μία ντουντούκα ένας 70χρονος άνδρας, με στρογγυλά κοκάλινα γυαλιά, εξευγενισμένο πρόσωπο και δυτική αισθητική. Είναι ο Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης
Εδώ και μέρες η διπλωμάτης, που επιχειρεί να ηγηθεί της εξέγερσης του λαού στη χώρα των Φαραώ. Αίγυπτος, η πολυπληθέστερη μουσουλμανική χώρα της Μέσης Ανατολής, έχει πάρει φωτιά. Ωσάν να είναι το επόμενο κομμάτι ενός πολιτικού ντόμινο που πέφτει, ακολουθώντας την Τυνησία, ο λαός- ακαθοδήγητα και προσώρας «ακαπέλωτα»- πήρε τους δρόμους με ένα μόνο στόχο: Να ρίξει τον επί 30 έτη πρόεδρο, Χόσνι Μουμπάρακ.
Οι λόγοι δεν εστιάζονται μόνο στη μακρά θητεία του Μουμπάρακ και τη σιδηρά πυγμή εφαρμογής της εξουσίας από το καθεστώς του, αλλά έχουν κυρίως οικονομική στόχευση- αφορούν στο πορτοφόλι. Οι υψηλοί δείκτες της ανεργίας, σε συνδυασμό με την εκτόξευση των τιμών στα βασικά αγαθά και τις υπηρεσίας έχουν εξοργίσει τους Αιγύπτιους, ειδικά τους νέους, που- όπως δηλώνουν τώρα στους δρόμους- πλακώνονται από την αίσθηση ενός ανέλπιδου μέλλοντος. ....
Ο ελ Μπαραντέι έφθασε αεροπορικώς στο Κάιρο την περασμένη Πέμπτη (27/1), έχοντας δηλώσει ότι διαθέτει εαυτόν για τη δημοκρατική ανοικοδόμηση της Αιγύπτου: « Αν ο λαός επιθυμεί να ηγηθώ της μετάβασης, τότε δεν θα τους απογοητεύσω».
Η αλήθεια είναι ότι το ποτάμι της εξέγερσης είχε ήδη ξεκινήσει, η βοή της Ιστορίας ακουγόταν ηχηρή- δεν πέρασε απαρατήρητος ο ελ Μπαραντέι, ωστόσο η έλευση του δεν πραγματοποιήθηκε μετά Βαΐων και κλάδων, αλλά μάλλον με τη σχετική σεμνότητα, που άλλωστε τον χαρακτηρίζει.
Σε αναζήτηση εργασίας...
Πριν από μερικούς μήνες, τον Απρίλιο του 2010, ο ελ Μπαραντέι, μιλώντας στο Πανεπιστήμιο του Harvard- και έχοντας αποσυρθεί από τη θέση του επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ)- δήλωσε αστειευόμενος ότι βρίσκεται «σε αναζήτηση εργασίας», προκειμένου να εργαστεί ως «φορέας αλλαγής και υπερασπιστής της Δημοκρατίας». Το υπονοούμενο ήταν κάτι παραπάνω από σαφές.
Από τη ΔΥΑΕ παραιτήθηκε το 2009, έχοντας ολοκληρώσει έναν κύκλο που αφετηρία είχε το 1997. Η θητεία του κρίθηκε ως επιτυχημένη- με δύο βασικούς σταθμούς: Το 2002 αντιτάχθηκε στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, δίνοντας τον τόνο των επιχειρημάτων για την ανυπαρξία όπλων μαζικής καταστροφής στη χώρα. Την εποχή εκείνη έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο, καθώς η δέσμη των επιχειρημάτων του εργαλειοποιήθηκε από όλους όσοι βροντοφώναζαν την άρνηση τους προς τον επικείμενο- τελικά- πόλεμο στο Ιράκ. Τον Οκτώβριο του 2005, του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης «για τις προσπάθειες του να αποτραπεί η χρήση της πυρηνικής ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς, αλλά μόνο για ειρηνικούς και με τον ασφαλέστερο τρόπο».
Το 2009 τερμάτισε την καριέρα του εκεί… και κατόπιν μετέβη στα πάτρια εδάφη. Πολλά αντιπολιτευόμενα κόμματα και οργανώσεις είχαν ήδη αρχίσει να κυκλοφορούν το όνομα του ως το ιδανικό για τη διάδοχη κατάσταση σε περίπτωση αποχώρησης του Μουμπάρακ. Ο ελ Μπαραντέι συναντήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 2010 με σειρά ηγετών της αντιπολίτευσης, καθώς και με την ελίτ της διανόησης της Αιγύπτου στην οικία του στο Κάιρο.
Οι επαφές ολοκληρώθηκαν με την ανακοίνωση της δημιουργίας μίας « Εθνικής Ένωσης για την Αλλαγή», με μεταρρυθμιστική πλατφόρμα και κλειδί την αλλαγή του άρθρου 76 του αιγυπτιακού Συντάγματος, που θέτει περιορισμούς στη διενέργεια ελεύθερων εκλογών, ειδικά όσον αφορά σε ανεξάρτητους υποψηφίους.
Με άλλα λόγια το νερό είχε μπει στο αυλάκι, και ο πάλαι ποτέ επικεφαλής ενός φορτισμένου οργανισμού ενέγραφε υποθήκες για μετέπειτα ηγετική παρουσία σε φορτισμένες στιγμές, ενδεχομένως με τη λογική της συνήθειας των βουνών στα χιόνια, ίσως πάλι μόνο για λόγους πατριωτικής ευσυνειδησίας- η Ιστορία θα δείξει.
Το κάλεσμα της Ιστορίας
Σε αυτές τις περιπτώσεις, βεβαίως, η Ιστορία έχει διδάξει ότι απευθύνει το δικό της κάλεσμα. Και ο ελ Μπαραντέι το άκουσε στις 27 Ιανουαρίου, οπότε και αποβιβάστηκε στο αεροδρόμιο του Καΐρου, περικυκλωμένος από ένα «δάσος» μικροφώνων από τα διεθνή ΜΜΕ.
Την επόμενη ημέρα, Παρασκευή, ολόκληρη η χώρα θύμιζε πεδίο μάχης. Ο λαός της Αιγύπτου βγήκε στους δρόμους για την « Ημέρα Οργής», η οποία τελικώς κατέληξε να εγγραφεί ως μία καθημαγμένη σελίδα στην Ιστορία της χώρας. Ο ελ Μπαραντέι συμμετείχε στην πρωινή προσευχή, όπου και δέχθηκε επίθεση με δακρυγόνα από τις αστυνομικές δυνάμεις. Την ίδια ημέρα κυκλοφόρησαν φήμες ότι είχε τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό, είδηση που διαψεύστηκε. Σειρά οργανώσεων τον κάλεσε να σχηματίσει μεταβατική κυβέρνηση. Ο ίδιος σημείωσε ότι «λαός επιθυμεί την πτώση του καθεστώτος», ενώ σχολιάζοντας τις αλλαγές Μουμπάρακ στο κυβερνητικό σχήμα, έκανε λόγο για «απέλπιδα προσπάθεια του προέδρου να διατηρήσει την εξουσία του», διατυπώνοντας παράλληλα την άποψη ότι «πρέπει να φύγει σήμερα».
Ταυτόχρονα έκλεισε το μάτι και στην Ουάσιγκτον λέγοντας ότι «όταν η Αίγυπτος μετατραπεί σε δημοκρατικό κράτος, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι η δημοκρατία στη χώρα δεν θα οδηγήσει σε καλύτερες σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που θα εδράζονται στον αμοιβαίο σεβασμό και τη δικαιοσύνη».
Είναι σαφές ότι ο Λευκός Οίκος έχει πολλούς λόγους να ενδιαφέρεται για τις εξελίξεις στο Νείλο, ενώ είναι δεδομένο ότι μία πιθανή νέα ηγεσία πρέπει να έχει και την έγκριση του (καθώς είναι και πολλά τα λεφτά της βοήθειας που προσφέρει).
Αυτοί που δεν βλέπουν τον ελ Μπαραντέι με καλό μάτι είναι οι γείτονες Ισραηλινοί, αφενός διότι οι σχέσεις τους με τον Μουμπάρακ ήταν εξαιρετικές και αφετέρου διότι ο άλλοτε επικεφαλής της Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας είχε βάλει τη χώρα στο στόχαστρο για τα πυρηνικά της, ζητώντας με πείσμα τον έλεγχο- μία πρόταση που συναντούσε τη διαρκή ισραηλινή άρνηση.
Ο άσος στο μανίκι;
Σε αυτή τη φάση ουδείς μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τι μέλλει γενέσθαι στην Αίγυπτο. Τα πάντα μοιάζουν με παρτίδα σκάκι. Η καρέκλα του Μουμπάρακ τρίζει, ωστόσο ο ίδιος έχει (εξωτερικά κυρίως) ερείσματα. Μεγάλο μέρος του λαού δηλώνει αποφασισμένο για όλα- να δώσει τη μάχη μέχρι τελικής πτώσεως (του καθεστώτος). Η ευρύτερη περιοχή έχει αρχίσει να νιώθει τις φλόγες της αιγυπτιακής εξέγερσης, οι τιμές του πετρελαίου να παίρνουν την ανιούσα και η Δύση να κρατάει την ανάσα της, σε ένα διπλωματικό πόκερ. Ουδείς γνωρίζει εάν ο ελ Μπαραντέι είναι ο άσος στο μανίκι της.
Ο ίδιος δηλώνει το «παρών», ωστόσο δεν έχει κατορθώσει (προς στιγμήν τουλάχιστον) να συνεγείρει τα πλήθη- ίσως λόγω της μακρόχρονης απουσίας του από τη χώρα, ενδεχομένως λόγω των δυτικών του τρόπων. Πολλοί αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι σε περίπτωση αποχώρησης Μουμπάρακ, ο ελ Μπαραντέι φαντάζει ως η ιδανική επόμενη σελίδα, εκεί στο Δέλτα του Νείλου. Nooz.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου