Ο λαϊκισμός, οι ένοχοι και η αλήθεια

Το δάχτυλο στο γερμανικό περιοδικό Focus απείλησε να προκαλέσει διπλωματική κρίση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας Το βασικό κόλπο του λαϊκισμού είναι ότι για κάθε πρόβλημα βρίσκει πάντα έναν ένοχο, αντί μιας λύσης. Αναπτύσσεται και στις καλύτερες χώρες επειδή δεν χρειάζεται σκέψη, παρά μόνο το εύκολα παραγόμενο συναίσθημα. Δεν αναλύει τα φαινόμενα, δεν εξηγεί τι μπορεί να γίνει. Απλώς δείχνει κάποιους φταίχτες με το δάχτυλο· και όχι αυτό που είχε στο εξώφυλλό του το γερμανικό περιοδικό Focus.

Τον λαϊκισμό προωθούν κάποια ΜΜΕ. Οπως γίνεται τώρα στη Γερμανία. Ο κιτρινισμός είναι παλιά ασθένεια, σύμφυτη της ενημέρωσης. Πολλά έντυπα Μέσα και περισσότερα κανάλια διαγκωνίζονται στη δημιουργία εντυπώσεων. Δεν νοιάζονται για την αλήθεια, ούτε αν αδικούν λαούς· θέλουν απλώς να πουλήσουν. Και τότε γίνεται διαγωνισμός επιθέτων, ακόμη και εικονογραφήσεων. Το εξώφυλλο του Focus είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κιτρινισμού. Προσπαθώντας να συμπυκνώσει σε ένα εξώφυλλο την οργή των Γερμανών για τη δύσκολη οικονομική κατάσταση που περνούν κατέφυγε στη χυδαιότητα. Δεν θα έπρεπε να μας προσβάλλει. Είναι προσβλητικό για τους εμπνευστές του και προσβάλλει τους απόγονους του Γκαίτε.

Ο λαϊκισμός, όμως, λατρεύει να κλιμακώνει τις προκλήσεις. Ενα δάχτυλο έδειξαν οι Γερμανοί; Πέντε άνοιξαν κάποιοι από μας. Στον λαϊκισμό κάποιων γερμανικών ΜΜΕ, απάντησαν με εγχώριας παραγωγής λαϊκισμό. Υπάρχουν όμως κάποιες ενθαρρυντικές διαφορές.......
Στο χυδαίο εξώφυλλο του Focus και στη σκληρή ρητορεία κάποιων αρθρογράφων, για πρώτη φορά δεν απάντησαν, κατά κανόνα, τα ελληνικά ΜΜΕ. Ισως επειδή στο παρελθόν, αυτά τα ΜΜΕ έχουν φιλέψει Αγγλους, Γάλλους, Γερμανούς και (κυρίως) Αμερικανούς με επίθετα που θα έκαναν τον εικονοπλάστη του Focus να κοκκινίσει. Απάντησαν όμως κάποιοι πολιτικοί, με τον ίδιο απλοϊκό τρόπο. Ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ κ. Γιώργος Καρατζαφέρης δήλωσε ότι θα στείλει στο Focus καρτ ποστάλ των προικισμένων σάτυρων (χωρίς επεξεργασία από Photoshop φανταζόμαστε). Ο πρόεδρος της Βουλής κ. Φίλιππος Πετσάλνικος αποφάνθηκε, ότι «εμείς τα τελευταία 40 χρόνια πήραμε δύο Νομπέλ Λογοτεχνίας και έχουμε στον τομέα της δημιουργίας πολλά πρόσωπα με διεθνή ακτινοβολία, όπως ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης και άλλοι. Αυτοί, μια χώρα 85 εκατομμυρίων, τι έχουν να επιδείξουν; Μπας και βγάλαν κανένα νέο Μπετόβεν και δεν το πήραμε χαμπάρι;». Ενα άλλο χαρακτηριστικό του λαϊκισμού είναι ότι δεν χρειάζεται ποτέ να ελέγξει τα στοιχεία που φέρνει στον δημόσιο διάλογο.

Το καλό με την τελευταία θρυαλλίδα του λαϊκισμού στις δύο χώρες είναι ότι δεν κατέληξε σε γενικευμένες ύβρεις. Οι ψύχραιμοι -εκείνοι που λένε τα σύκα, σύκα και την σκάφη, σκάφη- φαίνεται να κυριαρχούν. Στη Γερμανία, εκτός από το Focus που μας ενόχλησε, υπάρχει και η S­ddeutsche Zeitung (440.000 κυκλοφορία) που γράφει: «Στη Γερμανία υπάρχει ελευθεροτυπία και ο καθένας μπορεί να γράφει ό,τι θέλει. Αυτό όμως δεν απαλλάσσει κανένα ΜΜΕ από την ευθύνη και την υποχρέωση να εξετάζει προσεκτικά τα δεδομένα. Οι φθηνές γενικεύσεις του τύπου, οι Ελληνες εξαπατούν, οι Ελληνες δεν εργάζονται, ή οι Ελληνες λαδώνουν, είναι εντελώς απαράδεκτες. Διότι τέτοιες γενικεύσεις δεν διαφοροποιούν μεταξύ των πραγματικών υπευθύνων και την πλειοψηφία των Ελλήνων, η οποία υποφέρει και τώρα της ζητούν και νέες θυσίες. Εάν μάλιστα τέτοιου είδους σχόλια προέρχονται από τους Γερμανούς, τότε είναι καταστροφικά. Γιατί τα τελευταία χρόνια αυτός που λάδωσε με τη μεγαλύτερη εμβέλεια ήταν η γερμανική Siemens».

Αυτές τις φθηνές γενικεύσεις που αποτελούν την καύσιμη ύλη του λαϊκισμού και καταλήγουν σε ύβρεις πρέπει να καταπολεμήσουμε και στην Ελλάδα. Οπως δεν είναι οι Ελληνες απατεώνες, έτσι δεν είναι και οι Γερμανοί Ναζί· για την ακρίβεια έκαναν μεγάλη και επίπονη αυτοκριτική για το παρελθόν τους. Η κριτική σκέψη και η εμβάθυνση στην πολύπλοκη πολιτική και οικονομική πραγματικότητα δεν θα μας κάνει απλώς καλύτερους συν-ευρωπαίους. Θα μας βοηθήσει να λύσουμε τα προβλήματα. Ο λαϊκισμός που πολλές φορές βγαίνει με εθνικοπατριωτικές κορόνες, δεν λύνει προβλήματα. Τα διογκώνει. Πασχος Μανδραβελης    kathimerini.gr