Κελαηδίσματα, Yannis Tsal
Η αφορμή γι' αυτή την ανάρτηση υπήρξε το άρθρο του Τάκη Μίχα Η Βενελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η πραγματική αιτία ήταν τα διάφορα φαιδρά έως κακόγουστα που ακούγονται τελευταία για Κούβες και Βενεζουέλες της Μεσογείου, μπροστά στη σοβαρή προοπτική μιας αριστερής κυβέρνησης μετά τις εκλογές της 17ης Ιούνη. Σε λιγότερο από τεσσερις μήνες δε (7 Οκτώβρη), θα διεξαχθούν και στην Βενεζουέλα προεδρικές εκλογές στις οποίες ο Ούγκο Τσάβες διεκδικεί την επανεκλογή για να συνεχίσει την "Μπολιβαριανή Επανάσταση", όπως αποκαλεί το ριζοσπαστικό του πρόγραμμα.....
Ο κ. Μίχας επικαλείται ως βασική πηγή του ένα άρθρο των New York Times, που παρουσιάζει μια αρκετά ζοφερή κατάσταση για την οικονομία της Βενεζουέλας και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της. Αποτελεί εγγύηση αντικειμενικότητας το ηχηρό όνομα της βορειοαμερικάνικης εφημερίδας; Ας μας επιτραπεί καταρχήν να αμφιβάλλουμε, με δεδομένη την απόλυτη ταύτιση των «Χρόνων» με την λεγόμενη Συναίνεση της Ουάσιγκτον, δηλαδή την προάσπιση των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων των ΗΠΑ, και ειδικότερα την εχθρική γραμμή της εφημερίδας απέναντι στην σοσιαλιστική κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες. Ο γνωστός αριστερός διανοούμενος Τάρικ Άλι ξεσκεπάζει στο βιβλίο του Πειρατές της Καραϊβικής (εκδ. Άγρα) τον μεθοδευμένο επικοινωνιακό πόλεμο που κάνουν εδώ και χρόνια κατά της Βενεζουέλας έντυπα όπως οι ΝΥ Times, η Le Monde, η El Pais και άλλα μεγάλα συγκροτήματα τύπου. Επίσης θυμίζουμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχτηκε ότι οι νεοϋορκέζικοι Times είχαν γράψει ψέματα, όπως για τα διαβόητο πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράκ που πρόσφερε πολιτικό και ηθικό άλλοθι στην κυβέρνηση Μπους υιού να ξεκινήσει τον δεύτερο Πόλεμο του Κόλπου (2003).
Εμείς όμως θα μιλήσουμε με στοιχεία. Καταρχήν, κατά τα πρώτα 10 χρόνια της κυβέρνησης Τσάβες (1999-2008) όλοι οι οικονομικοί δείκτες παρουσίαζαν αξιοσημείωτη βελτίωση, ιδιαίτερα από το 2003 και μετά, σύμφωνα με στοιχεία του ερευνητικού κέντρου CEPR. Μετά από δύο «υφεσιακές» χρονιές λόγω της παγκόσμιας κρίσης, ο δείκτης ανάπτυξης για το 2011 εκτιμάται στο 4,2%, σύμφωνα με το CIA Factbook. Σύμφωνα δε με πιο πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οικονομία της χώρας συνεχίζει να αναπτύσσεται ταχύτατα και οι προοπτικές δείχνουν ιδιαίτερα αισιόδοξες για το μέλλον. Αυτό μάλιστα ισχύει για τις περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας (κυρίως), σε αντίθεση με την στασιμότητα ή ύφεση που βιώνουν οι οικονομίες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, εγκλωβισμένες σε πολιτικές δημοσιονομικής πειθαρχίας, μνημονίων και ομηρείας από τον τραπεζικό τομέα και τους κερδοσκόπους.
Ο κ. Μίχας επικαλείται ως βασική πηγή του ένα άρθρο των New York Times, που παρουσιάζει μια αρκετά ζοφερή κατάσταση για την οικονομία της Βενεζουέλας και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της. Αποτελεί εγγύηση αντικειμενικότητας το ηχηρό όνομα της βορειοαμερικάνικης εφημερίδας; Ας μας επιτραπεί καταρχήν να αμφιβάλλουμε, με δεδομένη την απόλυτη ταύτιση των «Χρόνων» με την λεγόμενη Συναίνεση της Ουάσιγκτον, δηλαδή την προάσπιση των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων των ΗΠΑ, και ειδικότερα την εχθρική γραμμή της εφημερίδας απέναντι στην σοσιαλιστική κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες. Ο γνωστός αριστερός διανοούμενος Τάρικ Άλι ξεσκεπάζει στο βιβλίο του Πειρατές της Καραϊβικής (εκδ. Άγρα) τον μεθοδευμένο επικοινωνιακό πόλεμο που κάνουν εδώ και χρόνια κατά της Βενεζουέλας έντυπα όπως οι ΝΥ Times, η Le Monde, η El Pais και άλλα μεγάλα συγκροτήματα τύπου. Επίσης θυμίζουμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχτηκε ότι οι νεοϋορκέζικοι Times είχαν γράψει ψέματα, όπως για τα διαβόητο πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράκ που πρόσφερε πολιτικό και ηθικό άλλοθι στην κυβέρνηση Μπους υιού να ξεκινήσει τον δεύτερο Πόλεμο του Κόλπου (2003).
Εμείς όμως θα μιλήσουμε με στοιχεία. Καταρχήν, κατά τα πρώτα 10 χρόνια της κυβέρνησης Τσάβες (1999-2008) όλοι οι οικονομικοί δείκτες παρουσίαζαν αξιοσημείωτη βελτίωση, ιδιαίτερα από το 2003 και μετά, σύμφωνα με στοιχεία του ερευνητικού κέντρου CEPR. Μετά από δύο «υφεσιακές» χρονιές λόγω της παγκόσμιας κρίσης, ο δείκτης ανάπτυξης για το 2011 εκτιμάται στο 4,2%, σύμφωνα με το CIA Factbook. Σύμφωνα δε με πιο πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οικονομία της χώρας συνεχίζει να αναπτύσσεται ταχύτατα και οι προοπτικές δείχνουν ιδιαίτερα αισιόδοξες για το μέλλον. Αυτό μάλιστα ισχύει για τις περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας (κυρίως), σε αντίθεση με την στασιμότητα ή ύφεση που βιώνουν οι οικονομίες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, εγκλωβισμένες σε πολιτικές δημοσιονομικής πειθαρχίας, μνημονίων και ομηρείας από τον τραπεζικό τομέα και τους κερδοσκόπους.
Ενδεικτικό είναι ακόμα ότι, ενώ παραδοσιακά το μεταναστευτικό κύμα είχε κατεύθυνση από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής προς την Ευρώπη και την Β. Αμερική, τις τελευταίες χρονιές το φαινόμενο έχει αντιστραφεί. Για πρώτη φορά μετά το τέλος του εμφυλίου η Ισπανία είχε αρνητική καθαρή εισροή μεταναστών ενώ, όσο και αν ακούγεται απίστευτο, το ίδιο παρατηρήθηκε και με την μετανάστευση Μεξικάνων στις ΗΠΑ! Είναι κοινό δε μυστικό ότι νέοι με υψηλά προσόντα από την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και άλλες χώρες της Ευρώπης αναζητούν επαγγελματικές ευκαιρίες στην Βραζιλία, την Αργεντινή, ακόμα και την… Αγκόλα.
Είναι αλήθεια ότι η Βενεζουέλα έχει υψηλό πληθωρισμό, πάνω από 20%. Αυτό είναι κοινό γνώρισμα αναπτυσσόμενων χωρών – ιδιαίτερα όσων είναι πλούσιες σε πρώτες ύλες και ενέργεια - με επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Αργεντινή. Ωστόσο, οι αυξήσεις μισθών σε ποσοστά ανώτερα του πληθωρισμού (στην Βενεζουέλα περισσότερο από 30% για το 2012) «αποζημιώνει» τους εργαζόμενους για την απώλεια αγοραστικής δύναμης εξαιτίας της ανόδου των τιμών. Έτσι ο βασικός μισθός στη Βενεζουέλα με τον τελευταίο εργατικό νόμο θα φτάσει τα 476 δολάρια, και αν προστεθούν και τα κουπόνια τροφίμων που διατίθεται στις πιο χαμηλόμισθους το ελάχιστο εισόδημα αγγίζει τα 700 δολάρια – σχεδόν όσο ο νέος μειωμένος βασικός μισθός του Μνημονίου ΙΙ της «Ευρωζωνικής» Ελλάδας.
Είναι αλήθεια ότι η Βενεζουέλα έχει υψηλό πληθωρισμό, πάνω από 20%. Αυτό είναι κοινό γνώρισμα αναπτυσσόμενων χωρών – ιδιαίτερα όσων είναι πλούσιες σε πρώτες ύλες και ενέργεια - με επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Αργεντινή. Ωστόσο, οι αυξήσεις μισθών σε ποσοστά ανώτερα του πληθωρισμού (στην Βενεζουέλα περισσότερο από 30% για το 2012) «αποζημιώνει» τους εργαζόμενους για την απώλεια αγοραστικής δύναμης εξαιτίας της ανόδου των τιμών. Έτσι ο βασικός μισθός στη Βενεζουέλα με τον τελευταίο εργατικό νόμο θα φτάσει τα 476 δολάρια, και αν προστεθούν και τα κουπόνια τροφίμων που διατίθεται στις πιο χαμηλόμισθους το ελάχιστο εισόδημα αγγίζει τα 700 δολάρια – σχεδόν όσο ο νέος μειωμένος βασικός μισθός του Μνημονίου ΙΙ της «Ευρωζωνικής» Ελλάδας.
Με άλλα λόγια, ο υψηλός πληθωρισμός δεν είναι το χειρότερο δεινό, τουλάχιστο για τον απλό εργαζόμενο. Εφόσον η κυβέρνηση διατίθεται να κάνει ανάλογες μισθολογικές αναπροσαρμογές και δημόσιες επενδύσεις, ο εργαζόμενος δεν βγαίνει χαμένος. Αυτό που τσακίζει ο υψηλός πληθωρισμός (και τα συμπαρασυρόμενα ψηλά επιτόκια) είναι κατά πρώτο λόγο την κερδοφορία των τραπεζών, και κατά δεύτερο την ιδιωτική επιχειρηματικότητα. Προφανώς γι’ αυτά κυρίως κόπτονται οι λάβροι επικριτές του «μοντέλου Τσάβες» και όχι για την κακοδαιμονία που – δήθεν – μαστίζει την χώρα του Μπολίβαρ. Ακόμα και η μετριοπαθής Guardian εκθειάζει τα... οικονομικά μαθήματα του Τσάβες στην Ευρώπη. Επίσης, από μια πιο "στρατευμένη" σκοπία, τι μας διδάσκει η Βενεζουέλα σήμερα.
Φυσικά δεν υποστηρίζουμε ότι όλα λειτουργούν στην εντέλεια στην χώρα του Ορινόκου. Συνεχίζουν να υπάρχουν και ανισότητες και ελλείψεις, εν μέρει σαν αποτέλεσμα της κληρονομιάς του αποικιακού καταμερισμού πλούτου και εργασίας και εν μέρει λόγω ατολμίας ή αποτυχίας της κυβέρνησης να προχωρήσει στις αναγκαίες – προς φιλολαϊκή κατεύθυνση φυσικά – μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, η συνολική εμπειρία 13 χρόνων «μπολιβαρισμού» είναι συντριπτικά θετική. Τα ξένα επιχειρηματικά συμφέροντα και οι ντόπιες ελίτ έχουν αισθητά αποδυναμωθεί, σημαντικό μέρος του πλούτου έχει περάσει στα χέρια της εργατικής και της αγροτικής τάξης, ενώ πρωτόγνωρες μέσα σε 200 χρόνια ανεξαρτησίας ευκαιρίες για μόρφωση, ιατρική περίθαλψη και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων δόθηκαν στο λαό.
Φυσικά δεν υποστηρίζουμε ότι όλα λειτουργούν στην εντέλεια στην χώρα του Ορινόκου. Συνεχίζουν να υπάρχουν και ανισότητες και ελλείψεις, εν μέρει σαν αποτέλεσμα της κληρονομιάς του αποικιακού καταμερισμού πλούτου και εργασίας και εν μέρει λόγω ατολμίας ή αποτυχίας της κυβέρνησης να προχωρήσει στις αναγκαίες – προς φιλολαϊκή κατεύθυνση φυσικά – μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, η συνολική εμπειρία 13 χρόνων «μπολιβαρισμού» είναι συντριπτικά θετική. Τα ξένα επιχειρηματικά συμφέροντα και οι ντόπιες ελίτ έχουν αισθητά αποδυναμωθεί, σημαντικό μέρος του πλούτου έχει περάσει στα χέρια της εργατικής και της αγροτικής τάξης, ενώ πρωτόγνωρες μέσα σε 200 χρόνια ανεξαρτησίας ευκαιρίες για μόρφωση, ιατρική περίθαλψη και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων δόθηκαν στο λαό.
Ιδιαίτερα τα προγράμματα Yo, si puedo και Barrio Adentro σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες από την Κούβα κατάφεραν αντίστοιχα να εξαλείψουν τον αναλφαβητισμό και να δώσουν πρόσβαση σε αξιοπρεπή υγειονομική περίθαλψη σε πλατιά λαϊκά στρώματα. Σημαντικές πρωτοβουλίες έχουν παρθεί επίσης σχετικά με την οργάνωση και συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, σε επίπεδο γειτονιάς, κοινότητας και χώρου δουλειάς. Αυτά τα επιτεύγματα δεν τα ξεχνά ο λαός της Βενεζουέλας γι’ αυτό έχει στηρίζει τον πρόεδρο Τσάβες σε πολυάριθμες εκλογικές αναμετρήσεις και δημοψηφίσματα, τον επανέφερε στην εξουσία μετά το «τηλεοπτικό» πραξικόπημα του 2002 και όπως διαφαίνεται θα τον επανεκλέξει στις 7 Οκτώβρη παρά την σοβαρή περιπέτεια με την υγεία του.
Σε ένα πράγμα θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε ίσως εν μέρει με το πνεύμα του άρθρου. Στο ότι είναι λάθος να προβάλλεται το πετυχημένο «μοντέλο» μιας χώρας ως συνταγή για να εφαρμοστεί σε μια άλλη. Δεν υπάρχουν πετυχημένα μοντέλα στην οικονομία, ούτε στην πολιτική, υπάρχουν όμως θετικά παραδείγματα και εμπειρίες. Το θεωρητικό υπόβαθρο της πολιτικής του Τσάβες στην Βενεζουέλα είναι ο λεγόμενος «Σοσιαλισμός του 21ου Αιώνα», ένα σύστημα οργάνωσης της κοινωνίας που στηρίζεται και εμπνέεται από την θεωρητική δουλειά των δασκάλων του μαρξισμού αλλά κρατά αποστάσεις από την – τελικά κατώτερη των προσδοκιών – εμπειρία του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Αν. Ευρώπη, ενώ παράλληλα λαμβάνει υπόψη και νέα δεδομένα, εμπειρίες, ιδιαιτερότητες, με στόχο την ευρύτερη λαϊκή συμμετοχή, την διαρκή και ουσιαστική κριτική και το άνοιγμα του παραδοσιακού πολιτικού χώρου της αριστεράς σε νέες δυνάμεις, όπως τα τοπικά κινήματα αυτονομίας και χειραφέτησης.
Γι' αυτό οι έντιμοι προοδευτικοί άνθρωποι – όχι κατ’ ανάγκη αριστεροί με τη στενή έννοια – είναι καλό να δουν τα θετικά πράγματα που γίνονται στην Λατινική Αμερική και αλλού, να μελετήσουν και να μάθουν, να εμπνευστούν, να κάνουν σύνθεση με προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες και τελικά να καταφέρουν να βάλουν την χώρα στον δρόμο της ανάπτυξης, της ευημερίας και της αξιοπρέπειας. Διαφορετικά, αν συνεχίσουμε προς το αδιέξοδο του νεοφιλελεύθερου πουριτανισμού και του δογματισμού των αγορών, το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να γίνουμε, όχι Κούβα ή Βενεζουέλα της Μεσογείου αλλά το πρώτο ευρωπαϊκό failed state. Sierra Maestra
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου