The answer is blowing in the wind…

του Γιώργου Πήττα

(Μία σημείωση με εξομολογητική διάθεση)

Ξέρετε λοιπόν ποιο είναι το χοντρό πρόβλημα με τους περισσότερους ανθρώπους της «γενιάς» μου; (αντιπαθώ αυτό το κλισέ με τις γενιές, αλλά τέλος πάντων). Είναι θαρρώ, το γεγονός πως ο κόσμος στον οποίο εμείς μεγαλώσαμε ήταν σε πολλά καλύτερος από αυτόν που έζησαν οι γονείς μας. Εμείς από την άλλη, ανεξάρτητα από το τι έκανε ο κάθε ένας μας χωριστά, αφήνουμε πίσω μας –στην κυριολεξία- συντρίμμια.

Μεγαλύτερη συνολική ευθύνη –αν το δει κανείς ιστορικά- από το να έχεις ρημάξει τα πάντα και να αφήνεις στα παιδιά σου έναν κόσμο απολύτως απορυθμισμένο, δεν ξέρω αν υπάρχει.

Εκείνοι, (οι γονείς μας) γεννήθηκαν στα τέλη ενός παγκοσμίου πολέμου, μεγάλωσαν στη φωτιά του επόμενου, έστησαν το σπίτι τους στον ψυχρό πόλεμο και άρχισαν κάπως να αγαλλιάζουν όταν για λίγο φάνηκε πως η ανθρωπότητα κουράστηκε να πολεμά, με το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ....

Μπορεί ο ψυχρός πόλεμος καλά να κρατούσε, αλλά παράλληλα γιγάντια κινήματα ειρήνης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων κέρδιζαν έδαφος.

Εκείνη την εποχή, η φτώχεια, συνδυασμένη με την ανάγκη για πνευματικότητα και αγώνα έδωσαν στον πολιτισμό θαύματα.

Από τη Βρετανία μέχρι τις ΗΠΑ και από εκεί μέχρι και την πατρίδα μας, η Αισθητική όχι μόνο γνώριζε επαναστατική εξέλιξη μέσα από την Τέχνη, αλλά, το κυριότερο, συνομιλούσε με τις μεγάλες μάζες, ενέπνεε, εμψύχωνε, τροφοδοτούσε με ενέργεια τα όνειρα. Και το «κακό» από τη μεριά του, ήταν ακόμα πρωτόγονο. Ήταν πυκνό μαύρο και μπορούσες να το δεις αμέσως. Από την Ελλάδα της δικτατορίας , ίσαμε τη Χιλή του Πινοσέτ. Μαύρο-Άσπρο.

Οι γκρίζοι τόνοι, δεν είχαν ακόμα εφευρεθεί για να μπερδέψουν.

Εμείς, οι 50 και πάνω, βρεθήκαμε με όλη αυτήν αρματωσιά, που ξεκινούσε από τους δικούς μας, τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι και έφτανε στους Beatles τον Dylan, τους Stones και άλλους πολλούς.

Αναπνεύσαμε τους μεγάλους ποιητές μας, καταλάβαμε ή νομίσαμε πως καταλάβαμε και τον υπόλοιπο κόσμο. Βρεθήκαμε μπροστά σε ένα θαύμα:

Η Ευρώπη να μπαίνει σε μια διαδικασία ενοποίησης.

Γιατί ήταν σημαντικό;
Γιατί κανείς δεν πρέπει να ξεχνά πως η Ευρώπη υπήρξε για περίπου 5 αιώνες το αιματηρότερο πολεμικό θέατρο του πλανήτη.

Ο Ψυχρός Πόλεμος να τελειώνει και να πέφτει το τοίχος του Βερολίνου.

Γιατί ήταν αυτό σπουδαίο;
Γιατί, για πολλούς από εμάς κάθε, μα κάθε έννοια αυταρχισμού και ολοκληρωτισμού ήταν αποτρόπαια. Γιατί αγαπήσαμε μεγάλους δημιουργούς, από τον Ταρκόφσκι μέχρι τον Παρατζάνοφ και ήταν αδύνατο να κατανοήσουμε γιατί ήσαν στη μαύρη λίστα του Σοβιετικού καθεστώτος. Γιατί ο Τσαουσέσκου ήταν ένας εγκληματίας. Γιατί ανά πάσα στιγμή ένας τρελός, είτε γιάνκης είτε Σοβιετικός μπορούσε να πατήσει το «κουμπί».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρούσε, τα σύνορα άνοιγαν και ναι, ήταν απίθανα ωραίο να κυκλοφορείς σε όλη την ήπειρο με μια ταυτότητα, χωρίς διατυπώσεις, να μπορείς να πας να δουλέψεις σε μια περιοχή της Γερμανίας ή της Γαλλίας με την ίδια περίπου ευκολία που θα έπιανες δουλειά κάπου στο κέντρο της Αθήνας.

Ο κόσμος μας, μεγάλωνε μικραίνοντας.

Και αυτό, ήταν καταπληκτικό.
Ναι, πιστέψαμε πως ο κόσμος μας ήταν καλύτερος από αυτόν των γονιών μας.

Τι πιο φυσιολογικό άλλωστε;

Κάθε γενιά πρέπει να παραδίδει μια πιο εμπλουτισμένη κληρονομιά στους επόμενους.

Για αυτό ίσως, πολλοί από εμάς (σίγουρα πάντως εγώ), αργούμε και δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε όχι το τι ακριβώς συμβαίνει τώρα, αλλά κυρίως που πάει.

Στο μεταξύ, καθώς συνέβαιναν όλα αυτά τα ωραία, στη Βρετανία η κυρία Thatcher ξεθεμελίωνε μεν τα εργατικά συνδικάτα, αλλά, στα μάτια πολλών, παράλληλα, εφάρμοζε μία πολιτική που έδινε στον κάθε ένα την ευκαιρία να «πετύχει».

Να βγάλει λεφτά, να προκόψει. Λαϊκός Καπιταλισμός ονομάστηκε η πολιτική αυτή, που παράλληλα ακύρωνε κάθε έννοια Κοινωνίας, θεοποιώντας τον Ένα. Την ανθρώπινη μονάδα. Το άτομο.

Και δεν είναι τυχαίο, πως τώρα, η λέξη που κυριαρχεί στο παγκόσμιο αναδυόμενο κίνημα από την Wall Street μέχρι τα μέρη μας, είναι μία:

Solidarity -αλληλεγγύη. Ο αντίποδας στον υπερθετικό της Ατομικότητας.

Το τι έγινε μέσα από αυτή την πολιτική το προσδιορίζει έξοχα ένας σχολιαστής της Guardian , ο κος John Chasemore :

« Αυτή (η Thatcher) καλλιέργησε συστηματικά την κουλτούρα της απληστίας, απογύμνωσε τις υποδομές της χώρας και έπεισε τον κάθε ηλίθιο πως μπορεί εύκολα και γρήγορα να βγάλει πολλά χρήματα» γράφει μεταξύ άλλων.

Δεν είναι διόλου λίγοι πια, εκείνοι, που εντοπίζουν την αρχή του κακού, στην περίοδο Thatcher & Regan.

Το απόλυτο ξεσάλωμα, η απαρχή της εποχής στην οποία η λέξη Κοινωνία εκτοπίζεται από τη λέξη Αγορά και οι άνθρωποι αρχίζουν να κατατάσσονται σε «μερίδες κοινού» προκειμένου να διευκολυνθούν τα στόχαστρα των Μαζικών Μέσων και της βιομηχανίας παραγωγής αγαθών.

Ακόμα και τότε, πολλοί από εμάς δεν «είδαμε» το τι έρχονταν.

Ίσως, γιατί ακόμα υπήρχε χώρος για όλα. Ίσως γιατί νομίσαμε πως ήταν μία καμπή και τίποτα άλλο.

Η αλήθεια είναι, πως προσωπικά, συχνά νιώθω καμωμένος από ξεπερασμένα υλικά που μπορούν μεν να ερμηνεύσουν όσα συμβαίνουν, ως κάποιο βαθμό, αλλά που δεν μου επιτρέπουν να δω την διέξοδο.

Και δεν μπορώ να τη δω γιατί η διέξοδος –νομίζω- δεν μπορεί να έρθει ούτε από το τρέχων πολιτικό σύστημα, αλλά ούτε και από τις συνταγές του 19ου αιώνα και της βιομηχανικής επανάστασης.

Και πραγματικά, πιστεύω πως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει η «συνταγή».

Βλέπω, πως η «Κρίση», ο πόλεμος, θα βαστήξει πολλά χρόνια.

Θα έχει «πάνω» και «κάτω».

Κάθε φορά που θα επιστρέφει, θα είναι χειρότερη, πιο βίαιη, πιο δυνατή.

Μέσα σε αυτή τη διεργασία, οι απαντήσεις που σήμερα «πλανώνται στον αέρα» και βρίσκονται στην ασφυξία και το μαύρο που πνίγει κάθε νέο άνθρωπο, θα πάρουν σχήμα, θα αποκτήσουν αλφαβήτα και συντακτικό και θα συγκροτήσουν πειστικά την αντεπίθεση του Ανθρώπου.

Γιατί αν η «γενιά» μου αναρωτήθηκε για τον «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο», ή για το δίπολο «σοσιαλισμός η βαρβαρότητα» , το ερώτημα που προβάλλει πια στην παγκοσμιότητα και θα κυριαρχήσει απαιτητικά στα επόμενα πολλά χρόνια είναι απείρως πιο απλό στη διατύπωση και απείρως πιο σύνθετο και δαιδαλώδες στο βάθος του: «Καπιταλισμός ή Δημοκρατία». ΣΤΗΛΗ ΑΛΑΤΟΣ  TVXS