ΑΙΓΥΠΤΟΣ: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Toυ Κώστα Φέρρη           Είμαι η Ανατολή. Έχω να σου χαρίσω τα παραμύθια μου.

Ω, Δύση! Θα μου δανείσεις λίγη από την τεχνολογία σου;

Ameen Ferris Rihani

Ομιλία γιά την Ανεξαρτησία της Αιγύπτου, 1922

Στις 25 Ιανουαρίου 2011, μεταδόθηκε σε κάποια από τα Ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια, και μάλιστα τελευταία, η είδηση γιά ταραχές στους δρόμους του Καϊρου. Την ίδια στιγμή, χιλιάδες Αιγυπτιώτες Έλληνες που ζουν στην Ελλάδα, αναπήδησαν ταραγμένοι. Είχαν καταλάβει από την πρώτη στιγμή, το μέγεθος και την προοπτική της εξέγερσης.

Γιά 15 μέρες, επικοινωνούσαν με συγγενείς και φίλους που βρίσκονταν στην Αίγυπτο, οι περισσότεροι από τους οποίους ήσαν ήδη από την αρχή στην πλατεία Ταχρίρ, αλλά και με πατριώτες τους στην Ελλάδα, στις συναντήσεις τους, ή τηλεφωνικά, αλλά κυρίως μέσα σπό το διαδίκτυο.....

Σ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης της 25^ης Ιανουαρίου όπως θέλει σήμερα να λέγεται, όλα τα ξένα δίκτυα και οι πολιτικοί και διανοούμενοι προσπαθούσαν να «καταλάβουν» τι ήταν ακριβώς αυτό που συνέβαινε. Και ανησυχούσαν γιά την κατάληξη των κινητοποιήσεων στην Αίγυπτο, με διάφορες υποθέσεις περί Ισλαμικού κινδύνου, ή κατάληξης σε αιματοχυσία, ή εμφυλίου, ή επικείμενης δικτατορίας (;), ή αλλαγής της Εξωτερικής πολιτικής της Αιγύπτου σε σχέση κυρίως με το Ισραήλ

Μόνοι ίσως οι Αιγυπτιώτες Έλληνες ζούσαν στον παλμό των Αιγυπτίων πατριωτών τους και δεν ανησυχούσαν γιά τίποτα απ’ όλα αυτά. Όσοι έζησαν ή ζουν στην Αίγυπτο κι έχουν εθισθεί στην επικοινωνία με τον λαό της, γνώριζαν καλά τον χαρακτήρα, τη νοοτροπία και το αίσθημα του Ανατολίτη, τον «ενθουσιασμό» του ενιαίου αιτήματος των Αιγυπτίων, τη χαρά της ζωής που εκδηλώνεται σε κάθε ευκαιρία, το έθιμο της κοινωνικής και συμμετοχικής επικοινωνίας:

Σε γάμους, κηδείες, τριήμερο πανηγύρι του Μπαϊράμ, πολλά «γειτονικά» πανηγύρια όπως της Σαγιέντα Ζέϊναμπ, ένα μήνα νηστεία του Ραμαζανιού, ακόμα και το πολυεθνικό Σαμ Ελ Νεσίμ, κάτι σαν Πρωτομαγιά, που γιορτάζεται κάθε Δευτέρα του Πάσχα της Ορθοδοξίας απ’ όλες τις φυλές και τις θρησκείες.

Θα προσθέσουμε και την Εθνική Ιστορική υπερηφάνεια των Αιγυπτίων, που είχαν ήδη πραγματοποιήσει δύο επαναστάσεις μέσα στον 20ό αιώνα: Το 1919, από τον Όραμπι ως τον Σάαντ Ζαγλούλ, που οδήγησε στην Ανεξαρτησία του 1922, και το 1952 με τον Νεγκίμπ και τον Νάσερ, που ανέτρεψαν τον βασιλιά Φαρούκ. Στην ουσία, η Επανάσταση της 25^ης Ιανουαρίου 2011, δεν χειραγωγήθηκε από καμμία πολιτική ή θρησκευτική ή άλλη ομάδα, δεν είχε κανένα επί μέρους «ιδεολόγημα», και οδηγήθηκε στην επιτυχία με το ενοποιητικό ΑΙΣΘΗΜΑ ΚΑΙ ΑΙΤΗΜΑ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.

Κι ενώ ο Δυτικός Πολιτισμός είναι αυτός που χτίστηκε πάνω στις αρχές του Ουμανισμού «Περί της Αξιοπρεπείας του Ανθρώπου» (Pico della Mirandola, 15^ος αιών) η ανάπτυξη της «δυτικής σκέψης» οδηγήθηκε, με κορύφωση τον Διαφωτισμό του 18^ου αιώνα, σ’ ένα συγκρουσιακό μοντέλο, πότε της διαμάχης των ιδεών, και πότε της «πάλης των τάξεων». Μ’ αυτό μοντέλο σκέψης, ο διανοούμενος της Δύσης, αδυνατεί να κατανοήσει οποιοδήποτε Ιστορικό γεγονός ξεφεύγει από το συγκρουσιακό σχήμα, κι επαναφέρει το πανανθρώπινο και ενοποιητικό αίτημα της Αξιοπρεπείας του Ανθρώπου.

Γιατί τώρα αυτή η πρόταση μας ήρθε από την Ανατολή; Μα, ακριβώς γι αυτό. Πολιτικά ιδεολογήματα δεν έχει η Ανατολή, έκτός από τον Δυτικοθρεμμένο και επίσης συγκρουσιακό Εντουάρ Σαϊντ και τον «Οριενταλισμό» του. Και στην Ανατολή, κυριαρχεί πάντα το ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ πάνω στη Λογική των αριθμών.

Οι Αιγύπτιοι που γράφουν tweeter στους τοίχους, είναι γνήσιοι Ανατολίτες. Σαρκαστές και αυτοσαρκαζόμενοι, Καραγκιόζηδες με τάση Αριστοφανική, δε θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία, και συγχρόνως να την κοροϊδέψουν. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε τη ρήση του Αμίν Ριχάνι, το 1922, στον εορτασμό της Ανεξαρτησίας της Αιγύπτου: Είμαι η Ανατολή. Έχω να σου χαρίσω τα παραμύθια μου. Ω, Δύση! Θα μου δανείσεις λίγη από την τεχνολογία σου;

Στη Δύση, ο λόγος που έχει ξοφλήσει, είναι αυτός που παγιδεύτηκε στον φαύλο κύκλο του καταναλωτισμού και του θεάματός του, που ισχυροποίησε την εξατομίκευση, και διηύρυνε τον άγριο ανταγωνισμό σ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις. Θάλεγε κανείς πως μ’ αυτό τον τρόπο καταργήθηκαν, αν το ίδιο το μοντέλο του διαχωρισμού και των ταξικών συγκρούσεων, δεν γινόταν θέαμα και άλλοθι γιά την διαιώνιση του καταναλωτικού καπιταλισμού.

Ο Δυτικός «φιλελεύθερος»  θεαματικός και εμπορευματικός (spectaculaire-marchand) κατά την ορολογία των σιτυασιονιστών) καπιταλισμός, είναι σαν εκείνο το ελεφάντινο τέρας στο Yellow Submarine, που καταπίνει ό,τι βρει μπροστά του, ανθρώπους, τραπέζια, καρέκλες, σπίτια, πολιτείες, κράτη, τη γη ολόκληρη, τον ουρανό με τ’ άστρα, κι άταν πιά δεν έχει τίποτα άλλο να καταπιεί, μέσα στο απόλυτο κενό, καταπίνει... τον εαυτό του κι εξαφανίζεται.

Η Ανατολή (και μιλάω κυρίως γιά την Αίγυπτο) δεν υπήρξε άμοιρη του καταναλωτισμού και της εξατομίκευσης. Μόνο που ο παραδοσιακός χαρακτήρας των Αιγυπτίων, που μοιάζει πολύ με τους Έλληνες που ξέραμε παλιά, είναι ένας χαρακτήρας «της χαράς». Η μοιρολατρία γιά την οποία τους κατηγορούνε, είναι ένα μία υπέρβαση του συγκρουσιακού αισθήματος, και στροφή τους ενός ανθρώπου προς τον άλλο. Έτσι, ο ατομικισμός δεν έχει πέραση σ’ αυτούς, και η κοινωνική αλληλεγγύη είναι στην καθημερινότητά τους. Όσο γιά την «δυτικόφερτη» κατανάλωση, περνούν αυτόματα στο kitch, κάνουν χάζι μ’ αυτό, και ρίχνουν έναν συμμετοχικό χορό της κοιλιάς που κάνει σκόνη την κοινωνία του θεάματος. Αρκεί να δεις μιά βιντεοσκοπημένη συναυλία της Ουμ Καλσούμ, και να παρακολουθήσεις τις αντιδράσεις του κοινού. Όταν, το 1950, μετά την κυριαρχία της Coca Cola, ενέσκηψε στην Αίγυπτο η Pepsi Cola, οι Αιγύπτιοι που είχαν συνηθίσει στην «Κακούλα» όπως τη λέγανε, είχαν δυσκολίες με την προφορά του νέου αναψυκτικού. Και το βάφτησαν... «Πέπς Κακούλα»! Σήμερα το λένε σκέτα Πεπς...

Γιά να καταλάβουμε την Επανάσταση της 25^ης Ιανουαρίου τρέχοντος έτους, πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε πως πρόκειται για μιάν ΕΝΤΕΛΩΣ ΠΡΩΤΟΓΝΩΡΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ στην Ιστορία των επαναστάσεων. Ίσως να ήταν η 1^η Αληθινή Επανάσταση, αν δεν είχε προηγηθεί ο Μάης του 68, που όμως παγιδεύτηκε στην πορεία του από το συγκρουσιακό μοντέλο της Δύσης. Γι αυτό, και γιά να βγάλομε τα οφέλιμα συμπεράσματα απ’ αυτήν, πρέπει να την αντιμετωπίσουμε ήρεμα, χωρίς προκαταλείψεις, και προπαντός χωρίς τη ρασιοναλιστική δομή των δυτικών εγκεφάλων μας.

Γιά να κλείσομε με Δυτική σκέψη, η Επανάσταση της Αιγύπτου ξεπέρασε τις πρωτοποριακές διαπιστώσεις του Debord και του Venegheim, βούτηξε μέσα στις εικόνες και το θέαμα, και ξαναγέννησε το Είναι, τον Άνθρωπο.                   Πολιτισμός, ρε!