του Ε.Τσεζερόλε
Η ανατροπή μέσα σε διάστημα λίγων 24ώρων του Τυνήσιου προέδρου, Μπεν Αλί, που βρισκόταν στην εξουσία στη χώρα του από το 1987, μπορεί να έχει μεταδοτικές συνέπειες και στις υπόλοιπες χώρες του αραβικού κόσμου;
Μπορεί, με άλλα λόγια, στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα να συμβεί ένα παρεμφερές γεγονός, σειρά δηλαδή εξεγέρσεων, που θα αλλάξουν την εικόνα της Μέσης Ανατολής, όπως πριν από έναν ακριβώς αιώνα η κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η μοιρασιά των κομματιών της σε Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία, διαμόρφωσαν καθοριστικά την περιοχή;
Μπορεί, με άλλα λόγια, να υπάρξει ένα είδος "ντόμινο", όπως αυτό που το 1989 παρέσυρε το ένα μετά το άλλο τα φιλοσοβιετικά καθεστώτα της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης;
Τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, συνεχίζονταν οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην Αίγυπτο, ενώ στην Υεμένη είχαν ξεκινήσει στην πρωτεύουσα Σάναα συγκεντρώσεις κατά του φιλοδυτικού προέδρου Αλί Αμπντάλα Σάλεχ, που μετρά 30 χρόνια στην εξουσία... Χιλιάδες κάτοικοι της Υεμένης διαδήλωναν, ζητώντας την παραίτηση του Σάλεχ.
Έχει άραγε αρχίσει να μυρίζει "γιασεμί" ("επανάσταση των γιασεμιών" ονομάστηκε η εξέγερση στην Τυνησία) στην Αίγυπτο και την Υεμένη; Και τι μέλλει γενέσθαι στις άλλες χώρες της βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, οι οποίες έχουν, λίγο - πολύ, τα ίδια χαρακτηριστικά με την Τυνησία;
Τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν να κάνουν με τη φτώχεια, την άνοδο των τιμών βασικών ειδών διατροφής, την υψηλή ανεργία που πλήττει κυρίως τους νέους, το γεγονός ότι ο πληθυσμός των χωρών αυτών είναι πολύ νεανικός, την εκτεταμένη διαφθορά, την κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος. Και όλα αυτά συνδυάζονται με την έλλειψη δημοκρατικών θεσμών, αντιπροσωπευτικότητας και την παρουσία στην εξουσία αυταρχικών ηγετών, που ο καθένας τους μετρά πολλές δεκαετίες στην εξουσία.
Στην Υεμένη μέλη της αντιπολίτευσης και νεαροί ακτιβιστές συγκεντρώθηκαν σε τέσσερα σημεία της Σάναα, συμπεριλαμβανομένου του πανεπιστημίου της πρωτεύουσας, φωνάζοντας αντικυβερνητικά συνθήματα, ζητώντας οικονομικές μεταρρυθμίσεις και να μπει τέλος στη διαφθορά. Και στην Υεμένη το ποσοστό της φτώχειας και της ανεργίας αυξάνεται, πλήττοντας κυρίως τους νέους.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικών ελευθεριών, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπές. Στη δε περίπτωση της Υεμένης υπάρχει και ο παράγοντας της συνεργασίας της κυβέρνησης με τις ΗΠΑ προκειμένου να εκδιωχθούν πυρήνες της Αλ Κάιντα που θεωρείται ότι δραστηριοποιούνται στη χώρα στρατολογώντας κυρίως μεταξύ των άνεργων νέων...
Στη χώρα επίσης δραστηριοποιείται ένα αυτονομιστικό κίνημα στον Νότο καθώς και σιιτική εξέγερση στο Βορρά, γεγονός που καθιστά την Υεμένη (των 24 εκατομμυρίων κατοίκων με 35% ανεργία) ένα "κουβάρι συμπυκνωμένων προβλημάτων"...
"Ήλθε η ώρα για αλλαγή" φώναζαν οι διαδηλωτές την Πέμπτη αναφερόμενοι στην εξέγερση στην Τυνησία που ανέτρεψε τον Μπεν Αλί. Ωστόσο ο πρόεδρος Σάλεχ, που εξελέγη ηγέτης της Βορείου Υεμένης το 1978 και κυβερνά τη Δημοκρατία της Υεμένης από το 1990 (όταν συγχωνεύθηκαν Βορράς και Νότος), "απάντησε" με διοργάνωση φιλοκυβερνητικής αντισυγκέντρωσης. Η Υεμένη είναι η φτωχότερη χώρα του αραβικού κόσμου, με περίπου τον μισό πληθυσμό να ζει με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα...
Η Πέμπτη δεν ήταν η πρώτη ημέρα των διαδηλώσεων -μπροστά σε αυτή την ογκούμενη δυσαρέσκεια, ο πρόεδρος Σάλεχ ανακοίνωσε φοροελαφρύνσεις και κάλεσε την κυβέρνηση να ελέγξει τις τιμές βασικών ειδών διατροφής, ενώ διέψευδε φήμες ότι θα παραδώσει την εξουσία στον γιο του, Άχμεντ. Παράλληλα πάντως το καθεστώς ανακοίνωνε αύξηση μισθών των κρατικών αξιωματούχων και των στρατιωτικών, σε μια εμφανή προσπάθεια να διασφαλίσει την υποστήριξή τους σε περίπτωση που οι διαδηλώσεις πάρουν μεγαλύτερη έκταση και ένταση...
Αίγυπτος: "Κλειδί" η στάση των Αδελφών Μουσουλμάνων
Τις ημέρες που διαδραματίζονταν τα γεγονότα της Τυνησίας, οι Αιγύπτιοι, που ζουν εδώ και τριάντα χρόνια υπό την προεδρία του Χόσνι Μουμπάρακ, του επονομαζόμενου και "Φαραώ", παρακολουθούσαν, σχεδόν κρατώντας την αναπνοή τους: η είδηση για την εσπευσμένη αναχώρηση του Μπεν Αλί δημιούργησε, αρχικά, αίσθηση και μετά... άρχισαν οι αυτοπυρπολήσεις.
Η μια μετά την άλλη οι περιπτώσεις καταγράφονταν στα ολιγόλεξα τηλεγραφήματα των διεθνών πρακτορείων αποτυπώνοντας την απόγνωση των Αιγυπτίων, που ζουν από τη δολοφονία του Ανουάρ Ελ Σαντάτ σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης, που απαγορεύει συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις... Άραγε οι διαδηλώσεις της Τετάρτης και της Πέμπτης -πρωτοφανείς για τα δεδομένα της πολυπληθέστερης αραβικής χώρας- τις οποίες διέλυσε βίαια και με εκατοντάδες συλλήψεις η αστυνομία, θα έχουν την ίδια κατάληξη όπως στην Τυνησία;
Φτώχεια, διαφθορά, ανεργία και καταχρήσεις εξουσίας είναι τα κοινά στοιχεία. Η Αίγυπτος ωστόσο διαφοροποιείται με την ισχυρή παρουσία των Αδελφών Μουσουλμάνων, οι οποίοι ίσως θα είναι και ο καθοριστικός παράγοντας που θα κρίνει το μέλλον του καθεστώτος...
Αλγερία: Θα καταφέρει να ελέγξει την κατάσταση ο Μπουτεφλίκα;
Μια εβδομάδα πριν από την κατάρρευση του Τυνήσιου προέδρου, στην Αλγερία νέοι διαδήλωναν στους δρόμους των πόλεων ενώ και στη χώρα αυτή άρχιζαν οι αυτοπυρπολήσεις της απελπισίας καθώς και απεργίες.
Το "γιασεμί" έχει αρχίσει να γίνεται ασθητό και στη γειτονική χώρα, που ζει από το 1992 σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται αναφορικά με την απαγόρευση δημόσιων συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων...
Όπως στην Τυνησία, έτσι και στην περίπτωση της Αλγερίας, οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν ως αντίδραση στην αύξηση των βασικών διατροφικών αγαθών: ψωμιού, ζάχαρης κ.ά.
Ωστόσο, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη αυτής της εβδομάδας, οι εξελίξεις στην Αλγερία δεν φαίνονταν να παίρνουν την ίδια τροπή όπως στην Αλγερία. Να οφείλεται άραγε αυτό στην κάπως πιο περιορισμένη χρήση βίας από την αστυνομία; Στην κυβερνητική επέμβαση προκειμένου να μειωθούν οι αυξήσεις στις τιμές των διατροφικών προϊόντων;
Η διαφορά με την Τυνησία είναι ότι η αλγερινή κυβέρνηση διαθέτει περισσότερο πλούτο από τις εξαγωγές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και με το "όπλο" αυτό προσπαθεί να κατευνάσει τα πνεύματα. Ωστόσο κι εδώ τα προβλήματα που προκαλούν την οργή, κυρίως των νέων, είναι τα ίδια: ανεργία, διαφθορά, γραφειοκρατία και έλλειψη πολιτικής μεταρρύθμισης.
Ο Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, που βρίσκεται στην εξουσία από το 1999, έχει ουσιαστικά "κλειδώσει" το πολιτικό σύστημα. Σε αντίθεση με την Τυνησία, η Αλγερία έχει γνωρίσει μεγάλες πολιτικές διακυμάνσεις: το άνοιγμα του πολιτικού της συστήματος το 1988 δεν είχε ευτυχή κατάληξη. Η χαλάρωση των απαγορεύσεων και η διεξαγωγή πολυκομματικών δημοτικών εκλογών κατέληξε σε αιματηρή σύγκρουση μεταξύ ισλαμιστών και κυβερνητικών δυνάμεων... Μια σύγκρουση που "σκιάζει" ακόμη τη χώρα και εξακολουθεί να αποτελεί το "άλλοθι" για την παραμονή του καθεστώτος στην εξουσία.
Θα καταφέρει άραγε ξανά ο πρόεδρος Μπουτεφλίκα, που κάποιοι θεώρησαν "τελειωμένο" το 2005 λόγω της εισαγωγής του στο νοσοκομείο, επισήμως με έλκος (ανεπισήμως οι φήμες τον έφεραν να πάσχει από καρκίνο του στομάχου), να μοιράσει τα "χαρτιά" αποφεύγοντας την τύχη του Τυνήσιου ομολόγου του; Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν...
Μαρόκο: Προς το παρόν ηρεμία για τον βασιλιά Μοχάμεντ
Τα οικονομικά προβλήματα και τα φαινόμενα διαφθοράς των ηγετικών κύκλων είναι παρόντα και στο βασίλειο του Μαρόκου. Τα πρόσφατα αμερικανικά διπλωματικά τηλεγραφήματα του WikiLeaks ήσαν αποκαλυπτικά για τον βαθμό της διαφθοράς και κυρίως της βασιλικής οικογένειας και όσων περιστοιχίζουν τον βασιλιά Μοχάμεντ.
Να είναι άραγε τυχαίο ότι τα αντίστοιχα τηλεγραφήματα της αμερικανικής πρεσβείας από την Τύνιδα έκαναν λόγο για παρεμφερή προβλήματα στον κύκλο του Μπεν Αλί; Η διαφορά πάντως μεταξύ των δύο καθεστώτων είναι ότι το καθεστώς στο Μαρόκο επέτρεψε κάποια περιορισμένη ελευθερία έκφρασης και μέχρι σήμερα έχει καταφέρει να περιορίσει τις διαδηλώσεις καθώς διαθέτει τη στήριξη ορισμένων τμημάτων της κοινής γνώμης, ενώ η ανεργία κινείται "μόνο" στο 10%.
Λιβύη: Η μοναξιά του Καντάφι...
Ούτε δέκα ούτε είκοσι, αλλά 41 χρόνια στην εξουσία μετράει ο Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος, εν μέσω της γενικής αλαλίας που έπληξε όλους τους Άραβες ηγέτες μετά την ανατροπή του Μπεν Αλί, ήταν ο μόνος που όχι μόνο μίλησε, αλλά και... υπερασπίστηκε τον Τυνήσιο πρόεδρο. "Τώρα στην Τυνησία κυριαρχεί ο φόβος, ο Μπεν Αλί ήταν ο καταλληλότερος για τη διακυβέρνηση της χώρας" δήλωσε προκαλώντας ρίγη ανησυχίας στους... Τυνήσιους, που φοβούνται μήπως ο Καντάφι κινηθεί απειλητικά εναντίον τους.
Θα πρέπει πάντως να προσέχει τις εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας του: παρά το γεγονός ότι απαγορεύονται ρητά κάθε είδους διαδηλώσεις, υπήρξαν μαρτυρίες για αναταραχές το περασμένο σαββατοκύριακο στην τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, Αλ Μπάιντα.
Του Ε. Τσεζερόλε, στην Αυγή της 30/1/2011 tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου