Το μανιφέστο της Μινεσότα

Του Αλέξανδρου Βούλγαρη              “Όλα κινηματογραφούνται. Όλα είναι σινεμά.”
Λεονάρντο Ντα Βίντσι

Όταν είμαι πολύ κουρασμένος, δηλαδή πάντα, σκέφτομαι ότι όλα τα προγράμματα της τηλεόρασης είναι ντοκιμαντέρ. Τα μεσημεριανάδικα είναι ντοκιμαντέρ που σου αναλύουν το πώς λειτουργεί το μυαλό των ηλιθίων. Äι ειδήσεις είναι ντοκιμαντέρ που μιλά για τη χειραγώγηση των μαζών. Äι τσόντες είναι ντοκιμαντέρ για την άρνηση της αναπαραγωγής στη σύγχρονη κοινωνία. Η εκκλησία την Κυριακή το πρωί είναι ντοκιμαντέρ για μια μακρινή αίρεση κάπου στη Μογγολία και τις παραδόσεις της. Το βραδινό ποδόσφαιρο είναι ντοκιμαντέρ για το πώς ένα τόσο απλό και, ας μην κρυβόμαστε, λιγάκι ηλίθιο άθλημα βρίσκεται πρώτο στις καρδιές των ανθρώπων. Και θα μείνω στο ποδόσφαιρο. Νιώθω ότι κάτι τέτοιο τελικά θέλουμε για τη ζωή μας. Μια απλότητα σαν αυτή του παιχνιδιού που να κουβαλάει όμως ταυτόχρονα τη συναισθηματική ένταση τελικού παγκοσμίου κυπέλλου. Μου αρέσει να βλέπω υπεράνθρωπους στην τηλεόραση. Τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Τον Λιονέλ Μέσι....... Εκείνον τον δολοφόνο στις ΗΠΑ που κάνανε είκοσι χρόνια να τον πιάσουν. Νιώθω τότε ότι βλέπω ντοκιμαντέρ για τα πιο αξιόλογα και αξιοπερίεργα ζώα του πλανήτη. Κάτι σαν αυτά τα ψάρια με τα φωτάκια που ζούνε στα πιο βαθιά νερά του κόσμου και όμως επιβιώνουν. Διαβάζω και ξαναδιαβάζω το μανιφέστο της Μινεσότα που έγραψε ο Βέρνερ Χέρτζογκ. Μου αρέσει πολύ να διαβάζω μανιφέστα. Το μανιφέστο του Δόγματος ήταν βαρετό. Το μανιφέστο του Σταύρου Τορνέ από την άλλη είναι σκέτη ποίηση. Για να μην πω για το μανιφέστο του Μαρινέττι και των Φουτουριστών που είναι τόσο παθιασμένο που νιώθεις τις λέξεις να σπάνε τα δεσμά τους και να γίνονται κατευθείαν εικόνες. Και όμως το μανιφέστο της Μινεσότα είναι το πιο όμορφο, πρώτα απ’ όλα γιατί συνειδητοποιεί πόσο γελοία είναι η έννοια ενός μανιφέστου. Και αντιγράφω: «Το γεγονός δημιουργεί κανόνες και η αλήθεια φως». «Äι σκηνοθέτες του σινεμά βεριτέ (αλήθεια) μοιάζουν με τουρίστες που βγάζουν φωτογραφίες ανάμεσα στα ερείπια των γεγονότων». «Ä τουρισμός είναι αμαρτία και το ταξίδι με τα πόδια αρετή». «Το φεγγάρι είναι βαρετό. Η Μητέρα Φύση δεν σε καλεί, δεν σου μιλάει, αν και ένας παγετώνας τελικά κλάνει. Και να μην ακούς το Τραγούδι της Ζωής». Ä Χέρτζογκ δεν αποδέχεται τον όρο ντοκιμαντέρ. Αποδομεί τους κανόνες του ντοκιμαντέρ με κάθε ευκαιρία. Γυρίζει ντοκιμαντέρ με σενάρια και ηθοποιούς και ταινίες χωρίς σενάριο και με ερασιτέχνες. Μισεί ό,τι του παρουσιάζεται σαν αλήθεια κραδαίνοντας τη σημαία του ρεαλισμού. Για τον Χέρτζογκ η αλήθεια βρίσκεται μέσα μας και όχι πάνω στην εικόνα μας. Η εικόνα είναι απλά ένα σαράκι που κουβαλάει ο καθένας μας. Ακόμα και στο σινεμά η εικόνα και ο ήχος είναι το αναπόφευκτο. Είναι απλά ένα δοχείο. Μια στάση αναμονής για να πας λιγάκι παραπέρα μέσα στην ψυχή σου. Βγαίνω έξω στο δρόμο. Κινηματογραφούμαι από κάποια κρυφή κάμερα. Σαν τα έντομα του μικρόκοσμου. Σαν ένα ταξιδιάρικο πουλί. Γίνομαι μέρος του παγκοσμιοποιημένου ντοκιμαντέρ για τη ζωή στην πόλη. Δεν είμαι πρωταγωνιστής (ελπίζω). Είμαι απλά κομπάρσος. Μια κουκκίδα. Σαν αυτούς που καυχιούνται ότι ήταν ένας απ’ τους 30.000 κομπάρσους στο Μπεν
Χουρ. Σαν ένα από τα κορμιά που διαμελίστηκαν στον Τιτανικό του Κάμερον. Παρ’ όλα αυτά κάνω καλά τη δουλειά μου. Περπατάω και προσπαθώ να μην το σκέφτομαι. Φαντάσου όλοι να προχωρούσαμε στο δρόμο κοιτώντας τις κάμερες. Θα έβγαινε ένας τεράστιος σκηνοθέτης πίσω από τον ήλιο, σαν θεός ή έστω σαν τον Εντ Χάρις στο Τρούμαν Σώου και θα έλεγε «μην κοιτάτε τις κάμερες παρακαλώ. Κάνουμε γύρισμα εδώ».

Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης είναι σκηνοθέτης και μουσικός γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει στα Εξάρχεια      Το μανιφέστο της Μινεσότα 
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΚΟΝΤΕΪΝΕΡ