Μια συζήτηση με τον Νίκο Χασαπόπουλο του "Βήματος" που αποτέλεσε τη βάση για το δημοσιεύμα της 4ης Ιουλίου.
Τι είναι αυτό που μας συμβαίνει;
Έχει ξεσπάσει στην Αθήνα το σύνδρομο «Ύβρις – Νέμεσις». Έχουμε κι άλλες νάρκες μπροστά μας.
Πώς σχολιάζεις το κοινωνικό κλίμα;
Έχει πέσει ο ουρανός στα κεφάλια όλων όσων δεν ήθελαν εδώ και χρόνια να δουν την οδυνηρή πραγματικότητα. Πρέπει να αντιδράσουμε θετικά με δημιουργική και αγωνιστική καρτερικότητα και όχι να αφεθούμε στην ψυχολογία της ερημοποίησης, την αξιοθρήνητη μανία να δείχνει ο ένας τον άλλον, την μικροκακορίζικη απελπισία ή ακόμα χειρότερα στην επιθυμία του ολέθρου και της αυτοκτονίας.
Έφυγες από την καθιερωμένη πολιτική με ένα βιβλίο το «ΜΕΤΑ». Επέστρεψες το 2004 κι έγραφες κάθε χρόνο ένα βιβλίο με διάφορες παραλλαγές στο ίδιο μοτίβο: την επερχόμενη μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση. Από το "Βαμπίρ και Κανίβαλοι (2004) για την κατάρρευση του ασφαλιστικού μέχρι το "Ε, Πρόεδρε!" που αποτελεί μια ύστατη προειδοποίηση ενώπιον της χρεοκοπίας. Γιατί δεν εισακούστηκες από την ηγεσία;
Έπρεπε να είχα μάθει την τέχνη του εγγαστρίμυθου και να μη φαίνεται τίνος είναι η φωνή. Ο αγγελιοφόρος των κακών ειδήσεων δε γίνεται αρεστός και πιστευτός. Η ηγεσία θεώρησε πιο ασφαλή μέθοδο επιστροφής στην εξουσία το αιώνιο πινγκ – πονγκ με τη ΝΔ και τελικά υιοθέτησε με το ξέσπασμα της κρίσης το 2008 λανθασμένα σχήματα ανάλυσης και ερμηνείας. Μετά τη νίκη κάποιοι στο επιτελείο, όπως είπα στον Πρόεδρο, καταλήφθηκαν από την ψευδαίσθηση της παντογνωσίας και της παντοδυναμίας και ξόδεψαν, ψάχνοντας δεξιά και αριστερά, τις πρώτες Εκατό Ημέρες......
Για τον ανασχηματισμό
Και τυφλός να είσαι βλέπεις ποιοι κρίκοι υπολειτουργούν στη διεύθυνση και τη δομή της κυβέρνησης. Όμως είπα μπροστά στον Πρωθυπουργό ότι δεν πρέπει να σπαταλήσει τις σφαίρες του σε εύκολους μικρό – ανασχηματισμούς, αλλά να προχωρήσει στον κατάλληλο χρόνο σε μια αποφασιστική πολιτική πρωτοβουλία που θα δώσει ένα νέο κυβερνητικό σχήμα το οποίο θα διαφέρει από το σημερινό σε τρία θεμελιώδη σημεία: την αποτελεσματικότητα, τη διεύθυνση και την ευρύτερη αποδοχή και εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Αυτή η απαίτηση θα κρίνει και τα πρόσωπα και τη δομή. Δηλαδή μια επικαιροποιημένη κυβέρνηση έκτακτης εθνικής ανάγκης όπως την έχω περιγράψει στο Ε, Πρόεδρε! που θα καλύψει έστω και καθυστερημένα το έλλειμμα εθνικού συναγερμού και θετικής προοπτικής στην ελληνική κοινωνία.
Για το ΠΑΣΟΚ;
Έχουν ξεχαρβαλωθεί οι αναφορές του. Έχει υποστεί μεταβολή στο γενετικό υλικό του. Βιώνει έντονα τη γενική κρίση εκπροσώπησης. Παπανδρέου άνοιξε τον κύκλο, Παπανδρέου θα τον κλείσει για να ανοίξει ο νέος κύκλος. Ας περάσουμε τον κάβο του φθινοπώρου, ας σταθεροποιηθεί το τελικό σχήμα της κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης και σχετικά έγκαιρα πρέπει να ανοίξει ο διάλογος για τον αυτομετασχηματισμό και την ανασύνθεση του ευρύτερου χώρου της μεταρρυθμιστικής αριστεράς και κεντροαριστεράς δίχως θέματα και πρόσωπα ταμπού. Διαφορετικά θα εκφυλιστούμε σε κάτι σαν το Περονικό κόμμα που προμήθευε διαχρονικά με αξιωματούχους τον μηχανισμό της εξουσίας. Αναγκαστικά έχουμε κυβέρνηση μνημονίου αλλά δε σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε και κόμμα μνημονίου. Χρειάζεται ένας νέος ορίζοντας.
Δεν είναι παράλογο μετά το Μνημόνιο διεθνείς αναλυτές και αγορές να ανακυκλώνουν τα περί αναδιάρθρωσης του χρέους;
ΟΧΙ, πολύ ορθολογικά θέλουν: Πρώτον, να τεστάρουν την ηγεσία της ευρωζώνης και να της επιβάλλουν να χρησιμοποιήσει άμεσα το «όπλο στο τραπέζι». Δηλαδή να συγκροτηθεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο με τα €750 δις και να αγοράσει με αντίστροφη δημοπρασία τα ελληνικά ομόλογα από τα χαρτοφυλάκια κυρίως των γαλλογερμανικών τραπεζών. Η Ελλάδα στην περίπτωση αυτή θα βρεθεί αντιμέτωπη βασικά με μοναδικό δανειστή της το Ευρωπαϊκό Ταμείο αν τυχόν επιχειρηθεί όπως φαντάζονται μια soft χρονική αναδιάρθρωση του χρέους. Δεύτερον, οι πιστωτές μας έχουν ομόλογα με διαφορετικές λήξεις και ορισμένοι από αυτούς έχουν ζωτικό συμφέρον να γίνει τώρα και όχι αύριο αυτή η συντεταγμένη χρονική επιμήκυνση της ωρίμανσης του χρέους. Οι ελληνικές τράπεζες αντίθετα έχουν συμφέρον από ότι φαίνεται να κρατήσουν τα ομόλογα μέχρι τη λήξη τους ελπίζοντας μετά από δέκα χρόνια σε καλύτερες μέρες.
Πώς βλέπεις τις προοπτικές στο άμεσο μέλλον;
Δουλεύω σε «τρία και μισό» σενάρια για την επόμενη πενταετία. Το πρώτο είναι το καλύτερο από τα δύσκολα σενάρια που έχουμε μπροστά μας. Η Ελλάδα ξαναβγαίνει ομαλά στις αγορές, ξεκινά ένας νέος αναπτυξιακός κύκλος ενώ στην ευρωζώνη σημειώνονται νέα βήματα ολοκλήρωσης. Κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα υβρίδια ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης πιο επιχειρηματικού, «εξωστρεφούς» και «πράσινου», λιγότερο κρατικοδίαιτου, ολιγοπωλιακού, συντεχνιακού. Αυτομετασχηματισμός του πολιτικού συστήματος.
Το δεύτερο, μια από τα ίδια, λίγο πάνω, λίγο κάτω. Η Ελλάδα ζητά από την τρόικα μια περίοδο χάριτος και συμφωνεί μαζί της σε μια επιμήκυνση της διάρκειας ωρίμανσης του χρέους που θα βρίσκεται μεταξύ 140% - 150%. Αμφιβολίες για αναπτυξιακές προοπτικές. Εποχή μεγάλης αστάθειας στην παγκόσμια οικονομία. Πολιτική και κοινωνική κρίση.
Το τρίτο το χειρότερο σημαίνει καταστροφικό συγχρονισμό όλων των δαιμόνων της ελληνικής και της παγκόσμιας οικονομίας που δημιουργεί γενικότερο σκηνικό «Ημέρας Κρίσεως». Καλύτερα να μην το περιγράψουμε αλλά να κάνουμε τα πάντα για να το αποφύγουμε.
Τέλος, υπάρχει και το τρία και μισό σενάριο που περιλαμβάνει απρόβλεπτα συμβάντα, αρνητικά ή θετικά.
Τι γίνεται με το ασφαλιστικό;
Τα κόμματα και τα συνδικάτα με τις ευλογίες της κοινωνίας έβαλαν εδώ και πολλά χρόνια στο ασφαλιστικό ένα διαβολικό στοίχημα. Επέλεξαν την αδράνεια και ρίσκαραν επικίνδυνα να το οδηγήσουν στο πρόχειρο πολεμικό χειρουργείο όπως συμβαίνει τώρα, για να αποφύγουν πριν δέκα δεκαπέντε χρόνια το εύλογο κόστος μιας πλαστικής επέμβασης. Επιβεβαιώθηκε δυστυχώς η πρόβλεψη του «Βαμπίρ και Κανίβαλοι» ότι το «σύστημα» επιλέγει αντικειμενικά την παθητική αναμονή της χρεοκοπίας ώστε σε συνθήκες επικίνδυνης κλιμάκωσης του χρέους και κατάρρευσης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας να ρίξουν την ευθύνη των αναγκαστικών εκτάκτων μέτρων στις Βρυξέλλες. Τότε δεν υπήρχε η τρόικα.
Πώς κρίνετε την ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας;
Επέδειξε θάρρος, οίστρο μεταρρυθμιστικό, αλλά ξεκίνησε με άδεια χέρια αφού δεν διέθετε, όχι με δική της ευθύνη, καμία σοβαρή οικονομική, κοινωνική και δημογραφική χαρτογράφηση, καμία αξιόπιστη ολική αναλογιστική μελέτη και προχώρησε δίχως τα ενδεχόμενα σενάρια, δίχως να παρουσιάσει στο λαό τις πιθανές βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις και τελικά δίχως την αναγκαία πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Έτσι, όταν βρεθήκαμε στο χείλος της χρεοκοπίας η ατζέντα για το ασφαλιστικό της επόμενης τριακονταετίας εγκλωβίστηκε στις αναγκαστικά βιαστικές συμφωνίες με την τρόικα που έχουν το πολύ πεντάχρονο ορίζοντα.
Έστω σε αυτή τη μορφή, δεν είναι βιώσιμο το ασφαλιστικό;
Αγοράζουμε χρόνο μέχρι μια λιγότερο ενοχική από μας ομάδα πολιτικών και συνδικαλιστών να καταλήξει με τη συμμετοχή της κοινωνίας στην τελική λύση της επόμενης τριακονταετίας. Με ορισμένα «αν» αποφεύγουμε με το νέο σύστημα τη βέβαιη χρεοκοπία του προηγούμενου συστήματος μετά το 2015. Ωστόσο, αν επικρατήσει το χειρότερο σενάριο για την επόμενη πενταετία, το οποίο έχει σχετικά λίγες πιθανότητες, η βιωσιμότητα και αυτού του συστήματος δεν είναι εξασφαλισμένη. Σημειώστε ότι το μεσοπρόθεσμο «μυστικό» του ασφαλιστικού βρίσκεται πολύ πέρα από τον πυρήνα του, δηλαδή τα όρια ηλικίας και το επίπεδο των συντάξεων. Εκεί εξαντλήθηκαν οι εφεδρείες. Τα κλειδιά σε μια κοινωνία που γερνά και στα επόμενα πέντε δέκα χρόνια θα συνταξιοδοτήσει μαζικά τη δική μου γενιά είναι βασικά τρία: η ολική παραγωγικότητα της εργασίας, το νέο αποθεματικό και η αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους. Και στα τρία η προηγούμενη δεκαετία παίρνει τραγικά χαμηλό βαθμό. Να δούμε λοιπόν τι θα κάνουμε με την επόμενη.
Να το κάνουμε λιανά αυτό για την παραγωγικότητα της εργασίας;
Ο δυνητικός κοινωνικός πλούτος που χρειαζόμαστε για να καλύψουμε τις υποχρεώσεις μας στους συνταξιούχους, να επενδύσουμε στη νέα γενιά και να αποπληρώσουμε τα χρέη μας, προκύπτει σε τελική ανάλυση από έναν πολλαπλασιασμό: πολλαπλασιάστε τον αριθμό των απασχολούμενων επί το συνολικό όγκο της δια βίου εργασίας του καθενός (μέσος όρος) επί τη μέση παραγωγικότητα της εργασίας. Έχουμε μικρό περιθώριο αύξησης των δύο πρώτων αριθμών λόγω γήρανσης της κοινωνίας, έστω και αν αυξηθεί το ποσοστό απασχολούμενων με την προσθήκη νέων, γυναικών και άτομα άνω των 50 ετών ή με την παράταση του εργασιακού βίου. Συνεπώς το βασικό στοίχημα δίνεται στην αύξηση της μέσης παραγωγικότητας της εργασίας η οποία βεβαίως προσδιορίζεται από πολλούς παράγοντες όπως η γνώση, η τεχνολογία, η αποτελεσματικότητα της αγοράς εργασίας και γενικά από την περιρρέουσα κοινωνική και πολιτισμική ατμόσφαιρα που ευνοεί και ανταμείβει την αποδοτική εργασία. Δηλαδή από ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Είχα υπολογίσει το 2000, ότι αν είχαμε το μαγικό 3% στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας κατά επόμενα 20 χρόνια σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο, θα καταφέρναμε να τα βγάλουμε πέρα. Πρέπει να υπογραμμίσω ότι η γήρανση της κοινωνίας επιδρά διπλά αρνητικά και στο ποσοστό απασχόλησης αλλά και στην παραγωγικότητα της εργασίας σε μια σειρά επαγγελματικών κλάδων.
Τι εννοείτε νέο αποθεματικό;
Το 2000 είχα διατυπώσει την πρόταση για ένα Εθνικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης των Γενεών, το οποίο θα στήριζε το ασφαλιστικό σύστημα στη δυσκολότερη καμπή του, ιδιαίτερα κατά τη μετάβαση στο νέο σύστημα ώστε να μην ανατραπεί ο προγραμματισμός της ζωής των ανθρώπων όπως συμβαίνει σήμερα και να κατανεμηθούν δικαιότερα τα βάρη ανάμεσα στις γενιές. Θα ήταν ένα κρατικό επενδυτικό fund, τύπου sovereign wealth fund όπως είναι γνωστά σήμερα. Στο ενεργητικό του θα περνούσαν όλα τα μία και έξω (one - off) έσοδα του δημοσίου (δημοπρασίες αδειών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, εταιριών κινητής τηλεφωνίας, κτλ), μέρος της "πράσινης" φορολογίας, τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων στο σύνολο τους και το μεγάλο μέρος της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου και της εκκλησίας. Καρικατούρα αυτής της πρότασης είναι η υιοθέτηση της από την κυβέρνηση Καραμανλή το 2008 (νόμος Πετραλιά) που σμίκρυνε τη σημασία της.
Το ενεργητικό αυτού του Εθνικού Κεφαλαίου, αυτόματα θα αποτελούσε εθνική αποταμίευση και θα καταγράφονταν ως μείωση του δημοσίου χρέους. Τα επιχειρήματα διαδοχικών κυβερνήσεων για τη μη υλοποίηση της πρότασης είναι πως τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων θα πήγαιναν για μείωση του χρέους. Τα αποτελέσματα είναι πλέον ορατά στον καθένα. Την πρόταση αυτή την υιοθέτησε ο Γιώργος Παπανδρέου πριν τις εκλογές του 2007.
Σαμαράς;
Κρίμα, τον περίμενα καλύτερο. Έχει την αυταπάτη ότι θα παιχτεί ακόμα μια φορά το παλιό παιχνίδι ΠΑΣΟΚ – ΝΔ. Αλαλάζον κύμβαλο ο πολιτικός του λόγος!
Τα κόμματα της αριστεράς;
Το αρνητικό σπιράλ της χρεοκοπίας της χώρας δεν έχει μόνο τη σφραγίδα των δύο κομμάτων εξουσίας που είναι κυρίαρχη, αλλά όλων των δυνάμεων της αντιμεταρρύθμισης και της στασιμότητας. Είναι παράδοξο κόμματα της αριστεράς να συμπεριφέρονται σε βασικούς τομείς της κοινωνίας ως υπερασπιστές του status quo. Ελπίζω να μην έχουν υιοθετήσει οριστικά το δόγμα «όσο χειρότερα τόσο καλύτερα». Ακόμα και στις πιο δογματικές της φράσεις η ελληνική αριστερά είχε μια πολιτική συμμαχιών και αναζητούσε μια θετική διέξοδο.
Η ίδρυση κόμματος από τις ανανεωτικές δυνάμεις;
Εύχομαι να συμβάλλει στην ανασύνθεση της δημοκρατικής αριστεράς.
Θα σε δούμε στην κυβέρνηση;
Προεκλογικά δήλωσα ότι λόγω της ιδιοσυστασίας μου στην πολιτική, είναι εξαιρετικά δύσκολο να είμαι μέλος μιας κυβέρνησης αν δεν έχω συμμετάσχει στο «σενάριο», την «σκηνοθεσία» και το «μάνατζμεντ». Είχα δίκιο αφού τελικά η κυβέρνηση, ειδικά τους πρώτους κρίσιμους μήνες, κινήθηκε σε εντελώς διαφορετική τροχιά από το Ε, Πρόεδρε! Το Ιστολογιο του Μιμη Ανδρουλακη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου