Κ. Κιτίδη: Έτσι έζησα το ισραηλινό ρεσάλτο

Κείμενο/συνέντευξη: Λουκάς Βελιδάκης

Δευτέρα 31 Μαΐου 2010, ώρα 4.10. Ο «Στολίσκος της Ελευθερίας», αποτελούμενος από έξι σκάφη που μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια και 700 ακτιβιστές βρίσκεται εν πλω για τη Γάζα. Κινείται σε διεθνή χωρικά ύδατα, περίπου 70 ναυτικά μίλια μακριά από το Ισραήλ.

Ισραηλινοί κομάντο πραγματοποιούν ρεσάλτο και καταλαμβάνουν τα πλοία. Στο τουρκικό Mavi Marmara εννέα ακτιβιστές πέφτουν νεκροί από ισραηλινά πυρά. Παραδίπλα πλέει το υπό ελληνική σημαία «Σφενδόνη», το οποίο δέχεται επίσης επίθεση. Εντός του σκάφους βρίσκεται η δημοσιογράφος Κατερίνα Κιτίδη, καλύπτοντας την αποστολή για το μέσο στο οποίο εργάζεται (tvxs.gr).

Το nooz.gr μίλησε μαζί της. Αφηγείται τη βίαιη περιπέτεια που έζησε στη θάλασσα, τον εγκλεισμό και τις ανακρίσεις στις φυλακές της Μπερσίβα, τις ώρες αγωνίας πριν την απελευθέρωση και τη λύτρωση του τελικού επαναπατρισμού τρία 24ωρα μετά την ισραηλινή επέμβαση.

Ώρες αγωνίας στη γέφυρα της Σφενδόνης

Στο ερώτημα «πως είναι να δέχεσαι επίθεση από ισραηλινούς κομάντο;», απαντά ότι στην αποστολή ήταν έτοιμοι για όλα τα ενδεχόμενα. Είχαν εξ αρχής μελετήσει κάθε σενάριο, ακόμα και αυτό της ρίψης ρουκέτας. Ομολογεί ότι η ίδια δεν ανέμενε αυτή την αντίδραση από το Τελ Αβίβ, αντιθέτως εκτιμούσε ότι το Ισραήλ θα επιδιώξει να τους αναγκάσει σε αλλαγή πορείας ή να υπερφαλαγγίσει το Στολίσκο, αφήνοντας τον για μέρες ακίνητο στα ανοιχτά. Γι’ αυτό, άλλωστε, υπήρχαν στα σκάφη εφόδια για ένα μήνα.

Από τις 23.30 της Κυριακής τα μέλη της αποστολής είχαν αντιληφθεί την παρουσία του ισραηλινού πολεμικού ναυτικού. Σκάφη πραγματοποιούσαν προσέγγιση, κάνοντας κυκλωτικές κινήσεις. Είχε προηγηθεί, στις 23.00, η πρώτη από ασυρμάτου επικοινωνία με τον ισραηλινό στρατό. «Προβαίνετε σε παράνομη πράξη» ειπώθηκε στον καπετάνιο, τον οποίο κατέστησαν υπεύθυνο για ό,τι γίνει. Ο καπετάνιος απαντά: «Δεν διαπράττουμε καμία παρανομία, είμαστε σε διεθνή χωρικά ύδατα».

Η Κατερίνα βρισκόταν στη γέφυρα της Σφενδόνης, δίπλα στον καπετάνιο. Η απόφαση ήταν να συνεχίσουν μέχρι το τέλος. Είχαν ήδη υπερβεί πολλαπλά εμπόδια, στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κύπρο, η οποία δεν επέτρεψε στα σκάφη να ελλιμενιστούν.

Πειρατεία σε διεθνή χωρικά ύδατα

Προσεγγίζουν ισραηλινά Zodiac που μεταφέρουν κομάντο......
Είχε ξεκινήσει η αιματηρή επέμβαση στο Mavi Marmara, ωστόσο η Κατερίνα δεν έχει οπτική επαφή. Οι Ισραηλινοί ανεβαίνουν στη Σφενδόνη υπό τις έντονες αποδοκιμασίες των μελών της αποστολής. Η στάση τους είναι βίαιη. Ρίχνουν βόμβες κρότου-λάμψης και δακρυγόνα, ενώ ακούγονται και πυρά. Στη Σφενδόνη οι ακτιβιστές είχαν αποφασίσει να εφαρμόσουν την τακτική της παθητικής αντίστασης. «Δεν είχαμε άλλο τρόπο να προστατευτούμε. Πρόθεση μας δεν ήταν να έρθουμε σε σύγκρουση με τον ισραηλινό στρατό», τονίζει η Κατερίνα.        tvxs.gr |Βίντεο- ντοκουμέντο της Κ. Κιτίδη
   

Επικρατούσε πυκνό σκοτάδι. «Όταν προσέγγισαν το μόνο που ακούσαμε ήταν οι πυροβολισμοί και οι κραυγές τους».                                                                                                                          

-   Δεν φοβήθηκες εκείνη τη στιγμή;
-   Όχι. Δεν το παίζω τολμηρή. Έπρεπε να αντιμετωπίσουμε αυτό που ερχόταν. Αν δεν διατηρήσεις τη ψυχραιμία σου δεν μπορείς να αντιδράσεις.

«Το άγχος μου ήταν να καταφέρω να λύσω τεχνικά προβλήματα και να κρύψω το υλικό, ώστε να μην μου το κατασχέσουν», προσθέτει. Και επιμένει σε αυτό, ακόμα και όταν μνημονεύει τη στιγμή που κομάντο απείλησε να τη ρίξει στη θάλασσα, αν δεν του έδινε την κάμερα της, που τελικά απέσπασε βιαίως. «Αν δεν είσαι ψύχραιμος δεν μπορείς να κάνεις τη δουλειά σου, να αντιμετωπίσεις ό,τι σου τύχει».

Κληθείσα να σχολιάσει εάν εκείνη τη στιγμή ένιωθε περισσότερο δημοσιογράφος ή ακτιβίστρια, διστάζει να δώσει εύκολη απάντηση. «Ένα μείγμα των δύο. Ήταν στιγμές που κρατούσα την κάμερα, αλλά σταματούσα και φώναζα όταν έβλεπα να γίνεται κάποιος ξυλοδαρμός». Οι σχέσεις μεταξύ των μελών της αποστολής είχαν συσφιχτεί. «Δεν έτρεξε κανένας να φύγει, να προστατεύσει τον εαυτό του. Όταν βλέπαμε να χτυπούν κάποιον τρέχαμε όλοι και φωνάζαμε ‘σταματήστε’». Η αλληλεγγύη ανάμεσα τους ήταν αυτονόητη, όσο οι ανάσες τους.

Αίμα και χειροπέδες

Ενδιαφέρον έχει η διαχείριση του φόβου από την πλευρά τους. Σε όλη την κουβέντα η Κατερίνα δείχνει ξεκάθαρα ότι σε καμία στιγμή δεν φοβήθηκε. Όπως και τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής. Είχαν προετοιμαστεί για όλα τα ενδεχόμενα. Άλλωστε μπροστά στο θηρίο κυριαρχείς επί του φόβου σου, αλλιώς το θηρίο θα σε καθυποτάξει χωρίς κόπο. Από πού πήγαζε αυτή η τόλμη; «Είχαμε δίκιο ρε παιδί μου», απαντά.

Άνδρες των ειδικών δυνάμεων προσεγγίζουν το πιλοτήριο. Μέλη της αποστολής έχουν πραγματοποιήσει «αλυσίδα» γύρω από αυτό. Ο καπετάνιος αρνείται να παραδώσει τον έλεγχο του σκάφους, δέχεται χτυπήματα. Του σκίζουν το αυτί, μελανιάζουν τα πλευρά και τα πόδια του. Τραυματίζεται επίσης ο υποπλοίαρχος και αριθμός ακτιβιστών.

Η Κατερίνα δέχεται σφαιρίδιο χρώματος (paintball) στο πόδι. Διαπληκτίζεται λεκτικά με τους κομάντο. Έχει προλάβει να κρύψει σε ασφαλές σημείο του σώματος της την ηλεκτρονική κάρτα μνήμης από την βιντεοκάμερα, την οποία της κατέσχεσαν κατόπιν. Έτσι κατάφερε να σώσει οπτικό-ακουστικό υλικό από την επίθεση. «Για’ μένα ήταν απόλυτη προτεραιότητα να υπάρχουν ντοκουμέντα εκείνης της στιγμής», λέει.

Περιγράφει σκηνές από την επίθεση. Μία μικροκαμωμένη γάλλο-παλαιστίνια, 26 ετών, αψηφά κάθε φόβο και ορθώνει το ανάστημα της. Απευθυνόμενη στον επικεφαλής φωνάζει: «Γιατί το κάνετε αυτό; Θέλουμε να μεταφέρουμε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Στα παιδιά που πεθαίνουν, που πεινάνε εξαιτίας σας. Ντροπή σας!». Στο μέτωπο της κοπέλας- όσο μιλάει- σχηματίζεται μία κόκκινη κουκκίδα από λέιζερ ισραηλινών πολυβόλων. «Ήταν έτοιμοι να την πυροβολήσουν. Ήταν συγκλονιστικές εικόνες αυτές».

Η στάση των Ισραηλινών είναι εξαιρετικά εχθρική μολονότι δεν συνάντησαν καμία βίαιη αντίσταση. Περνούν χειροπέδες σε κάποιους ακτιβιστές, ενώ έχουν πλαστικοποιημένες λίστες με ονόματα και φωτογραφίες συγκεκριμένων προσώπων. Έχει ξημερώσει. Οι ακτιβιστές βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε σημείο του σκάφους. Κοιτάζονται για να διαπιστώσουν αν όλοι είναι εκεί.

Ο αμερικανός ακτιβιστής, Πωλ Λαρουντύ, πέφτει στη θάλασσα σε μία ακόμα ένδειξη παθητικής αντίστασης. Οι στρατιώτες τον χτυπάνε, αφού τον ανέβασαν. «Δεν μπορείς να μην αντισταθείς. Ήταν μία αίσθηση απόλυτης αδικίας που διέπρατταν εις βάρος μας εκείνη τη στιγμή».

Οι στρατιώτες δεν τους επιτρέπουν να κινηθούν. Οι μασκοφόροι κομάντο ρίχνουν άγρια  βλέμματα. Ακόμα και οι γιατροί τους φοράνε μάσκες. Το πρώτο μέρος της πειρατείας είχε ολοκληρωθεί με εξαιρετικά ασύμμετρο τρόπο. Πάνοπλοι στρατιώτες εναντίον άοπλων πολιτών σε διεθνή ύδατα.          

Αιχμάλωτοι ενός κράτους

Μεσημέρι Δευτέρας, 31 Μαΐου. Μετά το ισραηλινό ρεσάλτο στα διεθνή χωρικά ύδατα, την κατάληψη του «Στολίσκου της Ελευθερίας» και την αιχμαλωσία των 700 περίπου ακτιβιστών, ξεκινά η διαδικασία της μεταφοράς σκαφών και επιβαινόντων στο λιμάνι του Ασντότ.

Ένα- ένα τα σκάφη δένουν στο λιμάνι, συναντώντας την ποικιλομορφία της πολεμικής μηχανής και την ανεπάρκεια της γραφειοκρατίας του κράτους του Ισραήλ. Άλλοι με χειροπέδες και άλλοι όχι, οδηγούνται συνοδευόμενοι από δύο στρατιώτες έκαστος προς μία υπερμεγέθη τέντα. «Δεν χρειάζεται να με κουβαλάς, μπορώ να περπατήσω και μόνη μου», λέει η Κατερίνα στη γυναίκα στρατιώτη που είχε στο πλευρό της. Δεν της έδωσε σημασία.

Διασχίζουν περίπου 100 μέτρα από τα πλοία μέχρι το χώρο ανάκρισης, περνώντας ανάμεσα από αστυνομικούς και κουκουλοφόρους άνδρες και γυναίκες των ειδικών δυνάμεων, καθώς επίσης φωτογράφους και τηλεοπτικά συνεργεία- όλα ισραηλινά (της κυβέρνησης…). Ξένοι ανταποκριτές δεν υπήρχαν- δεν τους είχε επιτραπεί η πρόσβαση στο σημείο.

Η βίαιη συμπεριφορά των στρατιωτών συνεχίζεται, καθώς όποιος αποτολμήσει να πει/κάνει κάτι, δέχεται ξυλοδαρμό, προσβολές και λιντσάρισμα. Ακολουθεί έλεγχος από τις αρχές. Αρχικώς σωματικός. Πολλούς τους γδύνουν και τους χλευάζουν. Παράλληλα δεν υπάρχει συντονισμός: Χαλασμένοι υπολογιστές και έλλειψη μεταφραστών μετατρέπει την εικόνα σε μία βίαιη οπερέτα.

Υπογραφή ή φυλακή;

Οι ακτιβιστές βρέθηκαν μπροστά από τις εξής επιλογές: ή υπογράφεις ένα χαρτί με το οποίο αποδεχόσουν ότι ήταν παράνομη η δράση του Στολίσκου (παραβίαση χωρικών υδάτων)- άρα άρχιζε η διαδικασία του επαναπατρισμού- ή έπαιρνες το δρόμο της φυλακής. Το κόλπο της παραδοχής δεν έπιασε, ουδείς υπέγραψε. Κατόπιν εμφάνισαν έγγραφο που ανέφερε: «Δέχομαι να απελαθώ από τη χώρα». Όσοι έπρεπε να φύγουν άμεσα το υπέγραψαν.

Η Κατερίνα έχει μονίμως δίπλα της έναν ογκώδη στρατιώτη. Παρατηρεί ότι όταν κάθεται για να δώσει τα στοιχεία της στους γραφειοκράτες, εκείνος αμυδρά της αγγίζει το παπούτσι με το δικό του. Δεν είναι σίγουρη. Ίσως πρόκειται για ψυχολογική βία του τύπου “είσαι υπό τον έλεγχο μου” είτε αφορά σε στρατιωτική μέθοδο κράτησης (αν γίνει οποιαδήποτε κίνηση την αντιλαμβάνεται αμέσως).

Δεν υπέγραψε κάποιο έγγραφο, αντιθέτως ανέφερε ότι είναι δημοσιογράφος και διεκδικεί τα δικαιώματα της- να μιλήσει με δικηγόρο και εκπρόσωπο της ελληνικής πρεσβείας. Υπήρχε κάποιος διαχωρισμός στη συμπεριφορά απέναντι της λόγω της δημοσιογραφικής της ιδιότητας; «Όχι. Κανένας διαχωρισμός. Δεν υπήρχε άλλωστε κανένας σεβασμός στην ελευθερία του Τύπου», σημειώνει.

Ο δρόμος προς την Μπερσίβα

Η τύχη της προς το παρόν είναι προδιαγεγραμμένη. Επόμενη στάση οι φυλακές της Μπερσίβα στην έρημο Νεγκέβ. Οι περισσότεροι αυτό το δρόμο πήραν, πλην των «επικίνδυνων για το Ισραήλ» που οδηγήθηκαν απομονωμένοι σε διαφορετικές φυλακές.

 

Μαζί με άλλες γυναίκες μεταφέρεται σε μία σιδερόφραχτη κλούβα. Η διαδρομή προς τις φυλακές διαρκεί περίπου 1,5 ώρα. Οι κρατούμενοι δεν γνώριζαν που βρίσκονταν, ενώ η κλούβα δεν είχε παράθυρα και οι συνθήκες είναι ασφυκτικές. Μία κοπέλα λιποθυμά. Η Κατερίνα αποφασίζει να έρθει σε μία πρώτη επαφή με την κοινωνία του Ισραήλ κοιτώντας ανάμεσα από τις γρίλιες του παραθύρου της κλούβας.

Οι εικόνες είναι ενδεικτικές της ατμόσφαιρας που επικρατεί στην πάλαι ποτέ «γη της Επαγγελίας». Μητέρες τραβούσαν τα παιδιά τους μακριά, ηλικιωμένοι σχημάτιζαν σαρδόνια χαμόγελα στη θέα της κλούβας, οδηγοί έκαναν άσεμνες χειρονομίες. Ελάχιστοι τους ένευσαν με το σήμα της νίκης. Η ισραηλινή κοινωνία έδινε ψήφο εμπιστοσύνης στη βαρβαρότητα της κυβέρνησης για ακόμα μία φορά. Η συντριπτική πλειονότητα άλλωστε είχε πει «ναι» στην επέμβαση στη Γάζα, το Δεκέμβριο του 2008.

«Οι γυναίκες που ήμασταν μαζί στην κλούβα είχαμε αποφασίσει ότι αν δεν έρθουμε σε επαφή τις επόμενες δύο ημέρες με δικηγόρο ή με άνθρωπο της Πρεσβείας μας, θα προχωρούσαμε σε απεργία πείνας. Ήταν μία συλλογική απόφαση». Αυτή ήταν η πρώτη σκέψη πριν το μπουντρούμι.                     Το σοκ της φυλακής

Οι ακτιβιστές… έκαναν ποδαρικό στις φυλακές, οι οποίες είναι καινούργιες. Στην πρώτη επαφή της με το χώρο η Κατερίνα νιώθει να βαδίζει στο κενό. Ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που έμπαινε σε φυλακή. «Εκεί έπαθα το πρώτο σοκ. Δεν περίμενα ότι θα μας πάνε σε φυλακές, αλλά σε κάποιο ανοιχτό χώρο συγκέντρωσης όπου θα μας κρατούσαν μέχρι να μας απελάσουν».

Ακολουθεί νέος έλεγχος. Οι ερωτήσεις λίγο πολύ οι ίδιες. Επαναλαμβάνει ότι είναι δημοσιογράφος. Η ατελείωτη ημέρα ολοκληρώθηκε στο ντιβάνι μέσα στο κελί. Οι περισσότεροι ακτιβιστές «έσβησαν» από εξάντληση.

Άνδρες και γυναίκες έχουν χωριστεί σε διαφορετικές πτέρυγες. Από το ξημέρωμα οι ακτιβίστριες παραμένουν συγκεντρωμένες στον ίδιο χώρο υπό την επιτήρηση στρατιωτικών δυνάμεων. Οι ώρες που περνούν είναι βασανιστικές. Δεν γνωρίζουν σε τι κατάσταση βρίσκονται οι άνδρες σύντροφοι τους.

Έχει γίνει γνωστό ότι στο Mavi Marmara υπήρχαν θύματα- μία Τουρκάλα μάλιστα κλήθηκε να αναγνωρίσει τον νεκρό άνδρα της από φωτογραφία που της έφεραν στο κελί. Ο σύζυγός της, σημειωτέον, είχε πεθάνει στα χέρια της, από σφαίρα στο κεφάλι. Ήταν ο χειριστής των διαδικτυακών γραμμών στο πλοίο και μέχρι την τελευταία του ανάσα αρνιόταν να παραδώσει τον έλεγχο στους Ισραηλινούς, κρατώντας- με τίμημα τη ζωή του- ανοιχτή την επικοινωνία με τον κόσμο.

Από το μεσημέρι και μετά εμφανίστηκαν δικηγόροι, καθώς και ο έλληνας πρέσβης. Η Κατερίνα θυμάται πως ξαφνικά δονήθηκε η ατμόσφαιρα από το σύνθημα «Free- Free Palestine». Οι ακτιβίστριες είχαν ενημερωθεί για τη διεθνή κατακραυγή.

“Hi. This is Katerina calling from the prison”

Μέχρι το βράδυ της Τρίτης δεν είχε επικοινωνήσει με τους οικείους της στην Ελλάδα. Λίγο μετά τις 21.30 της δόθηκε η δυνατότητα να κάνει ένα τηλεφώνημα, αφού είχαν προηγηθεί ένα κάρο δικαιολογίες για να αποτραπεί αυτό. Οι προϋποθέσεις είναι σαφείς: Να μην υπερβεί το ένα λεπτό και να μιλάει αγγλικά. Κάλεσε το tvxs (το ΜΜΕ που εργάζεται). Είπε ότι είναι καλά, ζήτησε να υπάρξει επικοινωνία με την οικογένειά της και ρώτησε για την υγεία των υπόλοιπων συναδέλφων της που βρίσκονταν στον «Στολίσκο της Ελευθερίας».

Η επιστροφή…

Η Τετάρτη ήταν εξίσου ατελείωτη ημέρα. Από το πρωί είχε ξεκινήσει η διαδικασία της απέλασης, ωστόσο οι Ισραηλινοί προέβαλαν διαρκώς προσκόμματα. Στο αεροδρόμιο η Κατερίνα οδηγήθηκε για κάποιο διάστημα και πάλι σε ένα μικρό κελί και αυτό… για να είναι πιο άνετη. Λυτρωτική για τους έλληνες ακτιβιστές ήταν η στιγμή που άνδρες και γυναίκες συναντήθηκαν. Η αγωνία είχε λήξει.

Το C-130 της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας, που είχε μεταβεί στο Τελ Αβίβ για να παραλάβει τους 31 έλληνες ακτιβιστές (συν τρεις Γάλλους και έναν Αμερικάνο), ανέβηκε στον αέρα λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Στις 3 το ξημέρωμα της Πέμπτης η ομάδα των ακτιβιστών έφτασε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας και χάθηκε στις αγκαλιές οικείων και συντρόφων. Ανέμενε αυτή την υποδοχή; «Όχι. Ήταν πολύ συγκινητικό».

-   Μετάνιωσες καθόλου για το όλο εγχείρημα;
-    Όχι. Εγώ τη δουλειά μου έκανα.
-   Θα το έκανες και πάλι; Θα ξαναπήγαινες;
Ένα χαμόγελο ζωγραφίζεται στο πρόσωπο της. Η απάντηση λες και είναι το πιο αυτονόητο πράγμα του κόσμου.
-   Ναι. Αλλά αν το δει αυτό η μάνα μου θα με σκοτώσει!..

Ποιος ήταν ο αντίκτυπος της αποστολής; «Ήταν ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα, είχε θετικό αντίκτυπο. Είχε βέβαια το ανθρώπινο τίμημα που είναι τραγικό, δεν αναπληρώνονται αυτές οι ζωές. Νομίζω όμως ότι συντέλεσε στην απομόνωση του Ισραήλ ως ένα βαθμό, στη δημιουργία ενός παγκόσμιου κλίματος αλληλεγγύης. Οι πολίτες ξεπέρασαν τις κυβερνήσεις τους».           Nooz.gr : Κ. Κιτίδη: Έτσι έζησα το ισραηλινό ρεσάλτο