Δύο νέα πάρκα στην Αθήνα

Η αυριανή επέτειος της Ευρωπαϊκής Ημέρας Πάρκων βρίσκει την Αθήνα με 2,5 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο, επίδοση που μας κατατάσσει τελευταίους στη λίστα των ευρωπαϊκών πρωτευουσών, με τη χαμηλότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η αναλογία θα πρέπει να πλησιάσει τα 9-10 τ.μ. ανά κάτοικο για να θεωρηθεί μια πόλη βιώσιμη. Και όλα αυτά σε μια πόλη όπου στη δεκαετία του ΄50 και του ΄60 η επίσκεψη στο πάρκο ήταν αγαπημένη συνήθεια των Ελλήνων, πλέον όμως οι χώροι αυτοί αξιοποιούνται κυρίως από μετανάστες. Η ελλιπής φύλαξη και συντήρηση έχουν παίξει τον δικό τους καθοριστικό ρόλο. Δύο πάρκα με επώνυμες υπογραφές ετοιμάζονται για τους Αθηναίους προκειμένου να αυξήσουν το χαμηλό αυτό ποσοστό. Οι περαντζάδες στο ανακαινισμένο επιτέλους αλλά όχι ακόμη έτοιμο στο σύνολό του Πεδίον του Αρεως θα ξεκινήσουν μέσα στον Ιούλιο, ύστερα από χρόνια υπομονής και δυσθεώρητων εξόδων. Τέσσερα χιλιόμετρα μακρύτερα, πάνω στο άνοιγμα του Σαρωνικού, το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» ετοιμάζει ένα ακόμη μεγάλο πάρκο στο Φαληρικό Δέλτα (στον παλαιό Ιππόδρομο) στον χώρο του οποίου θα αναγερθούν η Νέα Εθνική Βιβλιοθήκη και η Νέα Λυρική Σκηνή.......

ΠΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ

Είναι ο μεγαλύτερος κήπος στο κέντρο της Αθήνας. Αναπτύσσεται σε μια έκταση 230 στρεμμάτων και είναι κατά 72 στρέμματα μεγαλύτερος από τον Εθνικό Κήπο. Το Πεδίον του Αρεως πήρε το όνομά του από το Ρωμαϊκό Campus Μartius (Πεδίο του Αρη), και αυτό διότι επί βασιλείας Οθωνος φιλοξένησε τους στρατώνες του Ιππικού. Ως το 1880 υπήρξε τόπος υπαίθριας συγκέντρωσης αλλά και χώρος περιπάτου για τους Αθηναίους και τους βασιλείς, ειδικά Κυριακές και εορτές. Στην πλατεία της εκκλησίας των Ταξιαρχών υπήρχε μια πολυγωνική εξέδρα όπου παιάνιζε η φιλαρμονική- γι΄ αυτό και η γειτονιά ονομάστηκε Πολύγωνο. Το 1887 εντάχθηκε στο Σχέδιο Πόλεως και χαρακτηρίστηκε μη οικοδομήσιμος κοινόχρηστος χώρος.

Τις επόμενες δεκαετίας ωστόσο αυτό το σχέδιο καταστρατηγήθηκε με το κτίριο της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, ένα σχολείο- αλλά και με τις αθλητικές εγκαταστάσεις του Πανελληνίου, στον οποίο το 1924 παραχωρήθηκε μια έκταση 5,6 στρεμμάτων, με την προϋπόθεση να μην πειραχτεί το πράσινο. Το 1934 γίνεται ο σχεδιασμός του πάρκου από τον ιταλό αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Βετριάνι. Εκατέρωθεν της κεντρικής οδού του πάρκου, που αναδεικνύεται ξανά, ο ιταλός γλύπτης Φραντζέσκο Παρίζι έχει φιλοτεχνήσει τις προτομές των ηρώων του 1821.

Ηταν πάντα συνδεδεμένο με τη ζωή της πόλης. Χώρος περιπάτου, παιχνιδιού, συγκεντρώσεων, εκθέσεων και φλερτ, καθένα ανάλογα με την ώρα και την εποχή. Ως την εποχή που έκλεισε για να ανακατασκευαστεί. Χρόνια και χρήμα ατέλειωτα, καθυστερήσεις, διαμαρτυρίες, αντιπαραθέσεις, υποσχέσεις, «μάχες» στα δικαστήρια και στο εργοτάξιο...

Ετοιμο το 75% του πάρκου

Μέσα στο καλοκαίρι και συγκεκριμένα στα τέλη Ιουλίου οι περατζάδες φαίνεται επιτέλους ότι θα ξαναρχίσουν. Αυτή τη στιγμή είναι έτοιμο το 75% του πάρκου. Προς το παρόν έχει δοθεί στην κυκλοφορία μόνο μία διαδρομή, που ξεκινάει από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού και φτάνει ως το άγαλμα του Κωνσταντίνου, δηλαδή ως την έξοδο. Η μελέτη του έργου έχει γίνει από το αρχιτεκτονικό γραφείο του Αλέξανδρου Τομπάζη σε συνεργασία με τον Χάρρυ Μπουγαδέλη , ενώ καθοριστική είναι και η συμβολή του κηποτέχνη Ανδρέα Μπαρμπούτση.

Οπως λέει ο κ. Τομπάζης, «τα σύγχρονα πάρκα έχουν πιο έντονη την παρουσία του σχεδιασμού, δεν είναι τόσο οργανικά, ούτε τόσο φυσικά όπως εκείνα του 19ου αιώνα. Το Πεδίον του Αρεως όπως και ο Εθνικός Κήπος είναι δύο ιστορικοί κήποι και πρέπει να μείνουν όπως είναι. Η επέμβαση ήταν όσο πιο ήπια γινόταν. Θέλαμε ένα φυσικό περιβάλλον, γι΄ αυτό και ξηλώθηκαν όλες οι διαδρομές με άσφαλτο και έγιναν χωμάτινοι δρόμοι, με εξαίρεση τους κύριους άξονες και τον περιφερειακό δακτύλιο, όπου στρώθηκαν κυβόλιθοι. Υπάρχει επίσης χωμάτινη διαδρομή για τζόγκινκ και ποδήλατο. Η αλλαγή των υλικών και μόνο δημιούργησε, σύμφωνα με την έρευνα που έκανε ο αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Μάνθος Σανταμούρης, μια τοπική διαφορά θερμοκρασίας 2-3 βαθμών Κελσίου».

ΦΑΛΗΡΙΚΟ ΔΕΛΤΑ

Ενα νέο πολύ σημαντικό για το λεκανοπέδιο της Αττικής πάρκο θα δημιουργηθεί στο Φαληρικό Δέλτα και γύρω από το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, συνολικού προϋπολογισμού 550 εκατ. ευρώ. Το πάρκο που έχει σχεδιάσει ο Ιταλός Ρέντζο Πιάνο μαζί με την αμερικανίδα αρχιτέκτονα τοπίου Ντέμπορα Νέβνις θα αναπτυχθεί σε μια έκταση170 στρεμμάτων- ο Εθνικός Κήπος είναι 158 στρέμματα- και αναμένεται να επηρεάσει το μικροκλίμα της περιοχής, να βελτιώσει την ποιότητα του περιβάλλοντος και να προσφέρει στους επισκέπτες ανάπαυλα σκιάς. Μπορεί, όπως έγραψαν οι «Ν.Υ. Τimes», το έργο του Πιάνο να μην αποτελέσει αφετηρία επανάστασης, αλλά η ποιητική του διάσταση και η έμπνευσή του από το περιβάλλον είναι πολύ χρήσιμες στις ημέρες μας.

Ο σχεδιασμός τόσο του κτιρίου όσο και του πάρκου είναι οικολογικός και η υλοποίησή του θα ακολουθήσει τις προδιαγραφές για την πιστοποίησή του από τον διεθνή οργανισμό USGΒC ως πράσινο έργο. Θα υπάρξει παραγωγή και χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (φωτοβολταϊκά, γεωθερμία κ.λπ.), ορθολογική διαχείριση νερού, ανακύκλωση του νερού των κτιρίων και εκμετάλλευση του υδροφόρου ορίζοντα ώστε μετά από επεξεργασία το νερό να είναι κατάλληλο για το πότισμα των δένδρων. Ιδιαίτερο στοιχείο του πάρκου θα είναι ένα κανάλι με νερό το οποίο θα διατρέχει το πάρκο σε όλο το μήκος του οικοπέδου, παράλληλα με την Εσπλανάδα και τη λεωφόρο Συγγρού.

Πέραν της αισθητικής και συμβολικής παρουσίας, το κανάλι αυτό θα βοηθά στην αντιπλημμυρική προστασία του πάρκου, στην αποταμίευση νερού σε ισχυρές βροχοπτώσεις, ενώ το θρόισμα του νερού θα αμβλύνει τον θόρυβο από τη λεωφόρο Συγγρού. Στο πάρκο θα υπάρχουν διαδραστικοί χώροι παιχνιδιού αλλά και σημεία κατάλληλα για στάση και χαλάρωση. Η ιεράρχηση των χώρων και των δραστηριοτήτων γίνεται με δευτερεύουσες διαδρομές οι οποίες σε οδηγούν στην εμπειρία ανακάλυψης του πάρκου. Θα χρησιμοποιηθούν φυσικά και ανακυκλώσιμα υλικά και υπάρχει προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των σκληρών επιφανειών, δηλαδή των πολλών πλακοστρώσεων.

Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι ο μεσογειακός αυτός κήπος δεν θα είναι επίπεδος αλλά ένας ήπιος λόφος που ξεκινάει από την Καλλιθέα (την περιοχή με την Καλή-θέα όπως είχε χαρακτηριστικά πει ο Ρέντζο Πιάνο στη διάλεξή του στο Μέγαρο Μουσικής) και θα ανοίγεται προς τη θάλασσα. Κάτω από τον λόφο θα βρίσκονται τα κτίρια της Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής, η οροφή των οποίων είναι φυτεμένη, και θα φαίνονται μόνο οι δύο όψεις τους. Ο επισκέπτης του πάρκου θα ανεβαίνει στον λόφο και θα ατενίζει τη θάλασσα.

Ο Ρέντζο Πιάνο συνεργάζεται σε αυτό το project με την Αμερικανίδα Ντέμπορα Νέβνις η οποία έχει στο βιογραφικό της έργα σε διάφορες κλίμακες, από κήπους σε ιδιωτικές κατοικίες ως τη διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου πανεπιστημιακών Campus και εκτάρια χιλιάδων στρεμμάτων. Συνεργάτης από ελληνικής πλευράς είναι η αρχιτέκτων Τοπίου Ελλη Παγκάλου.

Λίγα μέτρα πιο πέρα, στον Δήμο Καλλιθέας, και σε έναν χώρο έκτασης 28 στρεμμάτων, σχεδιάζεται από το Ιδρυμα Νιάρχος και από την ίδια ομάδα αρχιτεκτόνων ένα Δημοτικό Πάρκο Αναψυχής και Αθλητισμού, προϋπολογισμού 5,5 εκατομμυρίων. Το πάρκο αυτό θα έχει το ίδιο ύφος με αυτό του Κέντρου Πολιτισμού. Υπολογίζεται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί το αργότερο ως το 2015.

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ

Τα φυτά του πάρκου στο Φαληρικό Δέλτα r ξηρά ανθεκτικά είδη r φυτά με χαμηλές απαιτήσεις σε νερό, χαρουπιές, ελαιόδενδρα, πλατάνια, πεύκα, αρωματικά φυτά και βότανα (λεβάντα, ρίγανη, φασκόμηλο, δενδρολίβανο), ανθοφόρα δένδρα (π.χ. αμυγδαλιές και κουτσουπιές)          Άρθρο της εφημερίδας «Το Βήμα», Σάββατο 22/05/2010             tvxs.gr