Απεγνωσμένη αισιοδοξία

«Όσο πιο σκοτεινή είναι η νύχτα τόσο πιο κοντά είναι η αυγή» έλεγαν κάποτε με απεγνωσμένη αισιοδοξία οι παλαιοί κομμουνιστές. Ας τους μιμηθούμε προσπαθώντας να διακρίνουμε το φως στην άκρη του τούνελ, ελπίζοντας, εννοείται, ότι αυτά που διακρίνουμε είναι πράγματι τα φώτα της ημέρας και όχι του τρένου που έρχεται.

Του Γιάννη Βούλγαρη 

Σε περιόδους πρωτοφανούς αβεβαιότητας και εγγενούς αστάθειας, οι άνθρωποι αισθάνονται ζαλισμένοι και αλαφιασμένοι, όχι μόνο από τις παρούσες δυσκολίες αλλά και από τις άδηλες προοπτικές. Οταν μάλιστα η καθημερινότητα βομβαρδίζεται από ακατάληπτους αριθμούς και όρους, όταν η σωματική και λεκτική βία έχει γίνει ρουτίνα, όταν το μέλλον τρομοκρατεί το παρόν, τότε οι καταστροφικές προφητείες δημιουργούν τους όρους αυτοεκπλήρωσής τους. Γιατί τότε τροφοδοτούνται όλες οι ανορθολογικές συμπεριφορές, χάνεται η δυνατότητα συλλογικής προσπάθειας και αλληλεγγύης, ξεσπάει ο πόλεμος όλων εναντίον όλων. Σε ένα τέτοιο κλίμα όλα τα σενάρια μοιάζουν πιθανά.

Ευτυχώς, σήμερα φαίνεται να ατονεί η απήχηση την οποία είχαν τις τελευταίες εβδομάδες σενάρια που διαφήμιζαν την «οικειοθελή χρεοκοπία» ως την πλέον συμφέρουσα λύση. Διατυπώνονταν πρωτίστως από διεθνείς παράγοντες με κερδοσκοπικές προθέσεις ή με χρόνια καχυποψία προς τη δυνατότητα επιβίωσης του ευρώ, και συμπληρώνονταν από εγχώριες φωνές «αντιιμπεριαλιστικής» και «αντικαπιταλιστικής» κατεύθυνσης. Στα αυτιά των απλών ανθρώπων ακουγόταν ωραίο: να «φεσώσουμε τις τράπεζες» που μας δάνεισαν αντί να πληρώνουμε εμείς. Χρειάστηκε χρόνος για να γίνει κατανοητό ότι η «οικειοθελής χρεοκοπία» θα είχε συντριπτικές συνέπειες στους πάντες και ιδίως στα αδύναμα στρώματα, τόσο οδυνηρές που να καθιστούν την απόπειρα αποφυγής της μονόδρομο. Πόσω μάλλον που το πρόβλημα του χρέους έχει γίνει ευρωπαϊκό και διεθνές, άρα μπορεί να τύχουμε σε κάποιες ευνοϊκές πολιτικές συγκυρίες που θα μας διευκολύνουν. Η πλειονότητα των πολιτών φαίνεται ότι αυθόρμητα ελπίζει πλέον στο μη χείρον.

Το μη χείρον

Ποιο θα ήταν ένα ρεαλιστικό «μη χείρον» σενάριο για το προσεχές μέλλον; Πάνω- κάτω το εξής: μέσα.....
στο επόμενο 12-15μηνο να έχουμε πείσει τους διεθνείς παράγοντες ότι κάναμε γενναίες προσπάθειες να πετύχουμε τους στόχους του Σταθεροποιητικού Προγράμματος, έστω και αν δεν το καταφέραμε απολύτως· να αξιοποιήσουμε τη νέα εμπιστοσύνη για να διαπραγματευτούμε (μικρές έστω) αλλαγές στο Σταθεροποιητικό, είτε για να γίνει ρεαλιστικότερο είτε για να βελτιώσει εμφανώς σκληρά μέτρα, π.χ. για τους μικροσυνταξιούχους· μετά δύο τρία χρόνια να εξεταστεί η περίπτωση συμφωνημένης επιμήκυνσης των χρόνων εξυπηρέτησης του χρέους· σε τρία τέσσερα χρόνια να μπορέσουμε να βγούμε ξανά στην ανοιχτή διεθνή κεφαλαιαγορά για περιορισμένο έστω δανεισμό, χωρίς την προστασία του «μηχανισμού στήριξης».

Αυτό είναι ένα πιθανό σενάριο το οποίο μπορεί να εικονογραφήσει την απόπειρα διάσωσης της χώρας μέσα στο επόμενο κρίσιμο διάστημα και να δώσει έτσι μορφή στις αναμονές των πολιτών. Περιγράφοντάς το, κάνοντάς το πιο συγκεκριμένο, διευκολύνεται η διαμόρφωση μιας πλειοψηφικής συλλογικής θέλησης για την επίτευξή του. Θέλησης που βασίζεται περισσότερο στην ανοχή και την αίσθηση της αναγκαιότητας. Αλλά η πολιτική ηγεσία δεν μπορεί τώρα να ζητά περισσότερα. Αντιθέτως, πρέπει να δώσει γρήγορα εχέγγυα αποτελεσματικότητας για να διατηρήσει αυτό το κλίμα. Συχνά ακούμε το ερώτημα: πώς θα αντιδράσει η κοινωνία; Προς το παρόν έτσι αντιδρά η κοινωνία: δίνει χρόνο στην πολιτική ηγεσία. Εναπόκειται στην πολιτική ηγεσία να διατηρήσει αυτή τη συλλογική ανοχή.

Προϋποθέσεις

Το ανωτέρω σενάριο είναι ρεαλιστικό υπό προϋποθέσεις. Κατ΄ αρχάς διεθνείς. Θα πρέπει η παγκόσμια οικονομία να έχει αρχίσει να ανακάμπτει και να στέλνει εξωγενείς επεκτατικές ωθήσεις στην ελληνική οικονομία. Οι προβλέψεις δεν διαψεύδουν αυτή την προοπτική. Θα πρέπει επίσης το ευρώ και η ευρωζώνη να κατορθώσουν να σταθεροποιηθούν και να αποκαταστήσουν μια επαρκώς συντονισμένη οικονομική πολιτική. Αυτή η προϋπόθεση είναι σήμερα η πλέον επισφαλής και επικίνδυνη για το μέλλον της Ελλάδας.

Σε κάθε όμως περίπτωση, εμείς κρατάμε την τύχη στα χέρια μας. Οι προϋποθέσεις επιτυχίας του σεναρίου είναι κατ΄ εξοχήν εσωτερικές και πολιτικές. Θεωρητικά αυτές θα έπρεπε να αφορούν όλο το πολιτικο-κομματικό σύστημα. Δυστυχώς όμως αυτό δεν συμβαίνει. Τα πάντα θα εξαρτηθούν από την κυβέρνηση και το κυβερνητικό κόμμα. Η αντιπολίτευση έδειξε σαφώς ότι ενδιαφέρεται μόνο για τη φθορά των κυβερνώντων. Οι αντιδράσεις της είναι απελπιστικά προβλέψιμες. Σαν να μην έχει μεσολαβήσει τίποτα και η Ελλάδα να περνά μια κανονική περίοδο. Η ομιλία του κ. Σαμαρά στην κρίσιμη συνεδρίαση του Κοινοβουλίου για την αποδοχή του «μηχανισμού στήριξης», αποτέλεσε υπόδειγμα ευτελούς πολιτικαντισμού παλαιάς κοπής. Οπως και το επόμενο βήμα που θέλει να κάνει: να συντονίσει την τακτική του με τα κόμματα της παραδοσιακής Αριστεράς ώστε να πλαγιοκοπήσουν το ΠΑΣΟΚ αμφίπλευρα. Οπως στη δεκαετία του ΄90. Για τη Ν.Δ. του κ. Σαμαρά, η καλή εκδοχή είναι πως εκτιμούν ότι η κυβέρνηση θα καταφέρει να αποτρέψει τη χρεοκοπία της Ελλάδας. Η κακή εκδοχή είναι ότι μιζάρει στη χρεοκοπία της χώρας για να κερδίσει κάποιες εκλογές στο μέλλον. Τι χώρα θα παραλάβει; Ο Θεός κι η ψυχή του. Πάντως ο πολιτικαντισμός του παρόντος προδιαγράφει την ποιότητα του μέλλοντος...        Tα Νέα