Αngels...

ΒΑΣΩ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ (basskan@enet.gr)                                «Τα νέα που μας έφερε ήταν όλα μια ψευτιά/ μ' ακούγονταν ευχάριστα στ' αφτί μας». Τα στιχάκια του Σαββόπουλου προσφέρουν, άθελά τους, μια πολύ καλή εξήγηση γι' αυτήν την αγγελομανία επί Γης τα τελευταία χρόνια. Από τους αγγέλους των θρησκειών μέχρι τις καρικατούρες του new age, οι φτερωτοί μεσίτες πουλάνε ελπίδα στους απελπισμένους. Κι εμείς την αγοράζουμε - είτε ως θολή υπόσχεση μιας μεταφυσικής διαμεσολάβησης είτε ως στολίδι στο χριστουγεννιάτικο δέντρο.                                              Εχει γεμίσει ο τόπος αγγέλους! Κατάλογοι ολόκληροι από βιβλία, εικονίτσες, αγαλματάκια, αγιογραφίες αρχαγγέλων, τα αγγελάκια του Fiorucci, προσευχές στους αγγέλους, φύλακες άγγελοι, new age άγγελοι, μάθε το όνομα του δικού σου αγγέλου... Σ' αυτήν την αγγελομανία, που είναι φαινόμενο της τελευταίας 15ετίας διεθνώς και της τελευταίας τετραετίας στη χώρα μας, έχει παίξει σημαντικό ρόλο το «παγκόσμιο χωριό». Οι θεοί μας μπορεί να έχουν διαφορετικά ονόματα, άγγελοι όμως υπάρχουν, πέραν των μονοθεϊστικών θρησκειών, και σε αρκετές θρησκείες και δόγματα, με διάφορες μορφές. Ετσι, ο άγγελος είναι η μεταφυσική μορφή η οποία αγγίζει πολλούς ανθρώπους, που επί πλέον ενώνει αντί να χωρίζει τους διαφορετικούς - εν προκειμένω τους αλλοπίστους. Σε συνδυασμό με την εξάπλωση της new age φιλοσοφίας που βλέπει αγγέλους να μας μιλούν, να μας οδηγούν και να μας προστατεύουν, οι άγγελοι βρίσκονται ανάμεσά μας!
Τους βλέπουμε και στην τηλεόραση! Και δεν εννοώ απλώς τις ταινίες και τις τηλεοπτικές σειρές με τις αγγελικές μορφές που κερδίζουν τα φτερά τους/δίνουν δεύτερες ευκαιρίες/μάχονται τα διαβολάκια για την ψυχή κάποιου θνητού... Εννοώ και τις ειδήσεις. Το BBC, π.χ., έκανε ένα ντοκιμαντέρ ειδικά για αγγελικές εμφανίσεις, με προσωπικές μαρτυρίες από όλο τον κόσμο. Στις ΗΠΑ δε συζητήθηκε πολύ μια φωτογραφία «αγγέλου» από νοσοκομείο της Βόρειας Καρολίνας τον Σεπτέμβριο του 2008. Ενα κοριτσάκι με χρόνια προβλήματα υγείας πέθαινε από πνευμονία. Γονείς, γιατροί και νοσοκόμες είδαν το βράδυ μια μορφή από λευκό φως να πλησιάζει στο δωμάτιο του παιδιού. Μάλιστα, η εικόνα του φαίνεται και στο βίντεο ασφαλείας του νοσοκομείου! Το πρωί το κοριτσάκι ήταν όχι απλώς ζωντανό, αλλά καλά! Οι γονείς πιστεύουν ακράδαντα ότι επρόκειτο για κάποιον άγγελο που ήρθε και έσωσε το παιδί τους...
Τέτοιες ιστορίες (αν και χωρίς... φωτογραφία) κυκλοφορούν κατά δεκάδες στα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία του διαδικτύου, σαν αστικοί μύθοι που εμπνέουν αντί να τρομάζουν. Αγγελοι εμφανίζονται και προστατεύουν κορίτσια από επίδοξους βιαστές, τραβάνε μια οικογένεια από τα συντρίμμια ενός αυτοκινήτου, παίρνουν τη μορφή αγαπημένων προσώπων για να ανακοινώσουν ότι κάποιος θα θεραπευτεί...
Και ζούμε στην εποχή που η αθεΐα και ο αγνωστικισμός αποτελούν πλέον αξιοσέβαστη επιλογή και όχι σκάνδαλο ή βλασφημία. Παρ' όλα αυτά, το ποσοστό των Αμερικανών που πιστεύει στους αγγέλους αγγίζει το 69%. Σε άλλες χώρες όπου έχουν γίνει σχετικά γκάλοπ (Μεγ. Βρετανία, Αυστραλία και Καναδά), τα ποσοστά είναι χαμηλότερα, γύρω στο 40%, αλλά και πάλι εντυπωσιακά!
Η «νέα εποχή», όμως, με όλες τις θεωρίες περί αυτογνωσίας, περί τελείωσης και περί άμεσης επαφής με το θείο, έχει βρει στους αγγέλους τον τέλειο αντιπρόσωπο του Θεού στη Γη. Είναι σαν να χρειάζεσαι έναν υπουργό για κάποια χάρη. Τον ίδιο δεν θα τον βρεις ποτέ στο τηλέφωνο· μπορείς, όμως, να βρεις κάποιον γραμματέα του και να μεταβιβάσει το... αίτημά σου! Ειδικά ο «φύλακας άγγελός» σου αποτελεί τη σίγουρη «άκρη» σου με τον Μεγάλο. Ο άγγελός σου έχει χρόνο για σένα! Και αυτοί οι άγγελοι είναι επιεικείς, όπως και ο Θεός, άλλωστε, στο new age. Αυτοί οι άγγελοι δεν σε φορτώνουν ενοχές, δεν θυμώνουν με τις αδυναμίες σου, δεν σε τιμωρούν. Παρότι άυλοι, παίρνουν ανθρώπινη μορφή για να έρθουν σε επαφή μαζί σου, ενίοτε και αγαπημένων προσώπων που έχουν πεθάνει. Σύμφωνα, μάλιστα, με κάποιες θεωρίες του new age, οι ίδιοι οι αγαπημένοι σου άνθρωποι από τον άλλο κόσμο είναι οι φύλακες άγγελοί σου· αυτή η θεωρία ειδικότερα θεωρείται τεράστια βλασφημία σε όλες τις χριστιανικές Εκκλησίες.

Οι γνωστοί μας άγγελοι, όπως τους μάθαμε στα Θρησκευτικά, υπάρχουν από την εποχή του ζωροαστρισμού και του ιουδαϊσμού και πέρασαν μέσω του τελευταίου στο χριστιανισμό και τον ισλαμισμό. Αντιγράφω από το OrthodoxWiki.org (ναι, υπάρχει και τέτοιο!): «Οι Αγγελοι στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αόρατα, ασώματα, νοερά, αυτεξούσια, κτιστά όντα, που αποτελούν λειτουργικά πνεύματα και εκτελεστές του Θείου θελήματος». Με άλλα λόγια, οι άγγελοι είναι τα πλάσματα που μεταφέρουν τα μηνύματα του Θεού προς τους ανθρώπους (αυτό, άλλωστε, σημαίνει «άγγελος» στα αρχαία ελληνικά). Δεν είναι παντοδύναμοι, ούτε παντογνώστες και, παρότι προϋπήρχαν του υλικού κόσμου, έχουν και αυτοί δημιουργηθεί από τον Θεό.

Αυτό το τονίζω, για να εξηγήσω γιατί τόσο η ορθόδοξη όσο και άλλες θρησκείες θεωρούν μεγάλο λάθος τη λατρεία των αγγέλων. Τον Θεό πρέπει να λατρεύεις· όχι τον άγγελο, λέει και ο απόστολος Ιωάννης στην «Αποκάλυψη», όταν, εντυπωσιασμένος από τις αποκαλύψεις του αγγέλου που στεκόταν μπροστά του, «[...] έπεσα τότε μπρος στα πόδια του για να τον προσκυνήσω, αλλά εκείνος μου λέει: Πρόσεξε! Μη! Είμαι κι εγώ δούλος, όπως κι εσύ και τ' αδέλφια σου, που έχουν τη μαρτυρία του Ιησού. Τον Θεό να προσκυνήσεις. Και η μαρτυρία για τον Ιησού είναι το πνεύμα της προφητείας» («Αποκάλυψη», 19:10).
Οι άγγελοι περνούν τον καιρό τους στους ουρανούς δοξολογώντας τον Θεό. Ασχολούνται, επίσης, ενεργά με τη σωτηρία των ανθρώπων. Στο άρθρο «Ο κόσμος των αγγέλων» (αρχιμανδρίτου Ιωάννου Καραμούζη) διαβάζω: «Στο αρχαιότατο έργο "Ποιμήν" του Ερμά γίνεται λόγος για τον προσωπικό φύλακα άγγελο κάθε ανθρώπου. Αυτός, μάλιστα, είναι τρυφερός, σεμνός, πράος, διδάσκει στην ανθρώπινη καρδιά τη δικαιοσύνη και το δρόμο προς το αγαθό. Και άλλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας διδάσκουν ότι απαραίτητη προϋπόθεση παραμονής του φύλακα αγγέλου δίπλα στον άνθρωπο είναι ο άγιος βίος, διαφορετικά απομακρύνεται εξαιτίας των πονηρών και αμαρτωλών έργων. Ο άγγελος αυτός παρηγορεί στις θλίψεις, βοηθά στους πόνους, συμπάσχει με τον άνθρωπο, τον οδηγεί στη μετάνοια και τον προστατεύει από ορατούς και αόρατους εχθρούς».
Οι άγγελοι, λοιπόν, του χριστιανισμού έχουν σοβαρές διαφορές από κείνους της «νέας εποχής». Αυτοί οι άγγελοι παραστέκονται μόνο στους ενάρετους ή τους ειλικρινά μεταμελημένους. Δεν ξέρω κατά πόσον οι άγγελοι είναι, όπως διατείνεται η new age θεώρηση, «αστρική ενέργεια». Το βέβαιο είναι ότι οι κατά τας Γραφάς (της Βίβλου ή του Κορανίου) άγγελοι δεν εκτιμούν καθόλου τις «επικλήσεις» προς αυτούς με κεριά, λιβάνια, κρυστάλλους και ειδικές προσευχές - όπως έχει γίνει της μόδας, σε τελετουργίες που θυμίζουν περισσότερο ξόρκια, παρά προσευχή.
Ασε που δεν μπορούμε να εντοπίσουμε τίποτα στην τελευταία εικοσαετία που να δικαιολογεί πώς, ξαφνικά, εμφανίστηκαν τόσοι ειδήμονες επί αγγελικών ζητημάτων: συγγραφείς, αλλά και... (πώς να τους πούμε τώρα; πνευματιστές;) αγγελολόγοι και «αγγελοθεραπευτές» που με το σωστό τίμημα (σεμινάριο ή τηλεφώνημα) σου αναλύουν ποιος είναι ο άγγελός σου, πώς τον λένε, τι ζητάει από σένα και πώς θα έρθεις σε επαφή μαζί του για να λύσεις προβλήματα καρδιάς, υγείας, χρημάτων ή και ψυχής... Φανταστείτε ότι στο Amazon υπάρχουν περί τους 2.000 τίτλους περί αγγέλων, ανάμεσά τους και κάρτες προφητείας με αγγέλους· για όσους θεωρούν τα Ταρό δυσοίωνα ή, έστω, ξεπερασμένα, να κάτι που δίνει χρησμούς σε πιο αγαθή και πιο «light» εκδοχή!
Η κερδοσκοπία γύρω από την αγγελική μορφή έχει φτάσει σε γελοίο σημείο σήμερα. Μέχρι και το Βατικανό (αφού αρχικά αντιστάθηκε στην αγγελομανία, που φούντωσε ακόμη και μέσα στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας) έκανε δυναμική επιστροφή στους αγγέλους πριν από 10 χρόνια: στο βιβλιοπωλείο του Βατικανού τι-σερτ, στυλό, κουτάκια, ημερολόγια, κοσμήματα, γραμματόσημα και λοιπά σουβενίρ με αγγέλους και το βιβλιαράκι «Συμβουλές από τον Φύλακα Αγγελό σου» έκαναν θραύση σε μια αγορά πεινασμένη για το αγαθό και το ελπιδοφόρο.

Γιατί εκεί πρέπει να εντοπίσουμε τελικά την τρέλα για τους αγγέλους: στην ανθρώπινη ανάγκη να βρει ασφάλεια, προστασία και ελπίδα. Και αν αναρωτιέστε γιατί αυτή η ανθρώπινη ανάγκη δεν στρέφεται ολοκληρωτικά στον Θεό, αλλά και στους αγγέλους του, σκεφτείτε ότι: 1) ο Θεός κάθε δόγματος είναι διαφορετικός. 2) Ο Θεός δεν απεικονίζεται, ώστε να τον βάλεις πάνω στο δέντρο, στο παρμπρίζ ή σε κρύσταλλα Swarovski, ενώ τα αγγελάκια είναι κομμάτι της ποπ κουλτούρας. 3) Οι άγγελοι είναι απλώς πιο οικείοι, γιατί δεν είναι ούτε παντοδύναμοι ούτε τέλειοι. Κάνουν λάθη κι αυτοί, σαν κι εμάς... Σίγουρα θα θυμάστε τους πεπτωκότες αγγέλους και τον Εωσφόρο.