Σεπτεμβριανά: To τέλος για τον ελληνισμό της Πόλης

Νύχτα 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου... Ένας εξαγριωμένος όχλος ξεχύνεται στους ρωμαίικους μαχαλάδες της Κωνσταντινούπολης και ρημάζει. Σπίτια, καταστήματα, εκκλησιές, σχολειά, περιουσίες, ζωές. Χτυπούν καταστηματάρχες και νοικοκυραίους, κατεβάζουν προθήκες, πετούν και τσαλαπατούν εμπορεύματα, πυρπολούν…

Την προηγούμενη, 5 Σεπτεμβρίου του 1955, ένα μασούρι δυναμίτιδας έχει εκραγεί στον κήπο του τουρκικού προξενείου στην Θεσσαλονίκη, το οίκημα που συνδέεται με τον Κεμάλ Ατατούρκ, σπάζοντας μερικά τζάμια και πυροδοτώντας ένα πογκρόμ διώξεων κατά των Ρωμιών, 650 χιλιόμετρα μακριά, καθώς ο τουρκικός Τύπος παρουσιάζει την "καταστροφή στο σπίτι του Κεμάλ" ως ολοκληρωτική.

 Η έκρηξη είναι προσχεδιασμένη να λειτουργήσει ως η φωτιά στο φυτίλι, που περιμένει από καιρό την πυροδότησή του. Άλλωστε, η κατοπινή αστυνομική έρευνα αποκαλύπτει ότι ο άνθρωπος, που τοποθέτησε τη δυναμίτιδα στον κήπο του προξενείου είναι ο κλητήρας του, ο Χασάν Μεχμέτογλου και έδρασε κατόπιν εντολής του Τούρκου φοιτητή, Οκτάι Εγκίν, του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αποδεικνύεται, δε, ότι το σχέδιο γνωρίζουν πολύ καλά οι προξενικές αρχές της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη.

 Είναι  η εποχή, που το Κυπριακό κλυδωνίζει επικίνδυνα τις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας και...
η Άγκυρα στη διπλωματική της αναμέτρηση με την Αθήνα, αποφασίζει να χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό μέσο τούς ελληνορθόδοξους της Πόλης, έχοντας φροντίσει προηγουμένως να παθιάσει τον τουρκικό λαό ενάντια στην "αυτοδιάθεση" της Κύπρου και ως εκ τούτου στην ένωση του πληθυσμού της -στην πλειονότητα ελληνοκυπριακού- με την Ελλάδα. Λίγες μέρες πριν (29 Αυγούστου), είχε ξεκινήσει στο Λονδίνο, με πρωτοβουλία των Βρετανών, η Τριμερής (Ηνωμένο Βασίλειο-Τουρκία-Ελλάδα) Διάσκεψη επί της αυτοδιάθεσης της Κύπρου, μιας και η Ελλάδα είχε προσφύγει για το θέμα στον ΟΗΕ. Οι Βρετανοί ακολουθούν την πατροπαράδοτη διαιρετική πολιτική τους, αφήνουν τη διαρροή πληροφοριών ότι Ελληνοκύπριοι σχεδιάζουν σφαγές σε βάρος Τουρκοκυπρίων, δήλωση την οποία κάνει δημοσίως ο ίδιος ο Τούρκος πρωθυπουργός, και βάζουν την Τουρκία να συγκρουσθεί με την Ελλάδα. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Φ. Ζορλού, προβαίνοντας στην επιθετική δήλωση "δεν βλέπω λόγο να συνεχίσουμε τη Διάσκεψη μια που η Ελλάδα επιμένει στην ακατανόητη αυτοδιάθεση", τα … βροντάει και φεύγει και ο Έλληνας ομόλογός του, Στ. Στεφανόπουλος, επιστρέφει απογοητευμένος στην Αθήνα.

   Στην Τουρκία ένα καζάνι μπαίνει στη φωτιά... Η Άγκυρα έχει εμπλακεί για τα καλά στην υπόθεση "αυτοδιάθεση" και παρακρατικοί μαζί με ανθρώπους του πρωθυπουργού Μεντερές υποδαυλίζουν την οργή του λαού. Πολιτικές συγκεντρώσεις με κεντρικά συνθήματα "εδώ είναι Τουρκία και μιλάμε τουρκικά" και "ένωση της Κύπρου με την Τουρκία", συζητήσεις σε υψηλούς τόνους και διενέξεις Τούρκων και Ρωμιών σε χώρους συγκεντρώσεως, καφενεία, μαγέρικα, ακόμη και πανεπιστήμια, κάνουν το καζάνι να βράζει…

    Ώσπου, το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου, με πρόσχημα την "αυθόρμητη λαϊκή έκρηξη" και με αφορμή τη βόμβα στο τουρκικό προξενείο της Θεσσαλονίκης, περί τους 50.000 Τούρκοι πολίτες, εφοδιασμένοι με καδρόνια, αξίνες, λοστούς και πέτρες, ξεκινούν από την πλατεία Ταξίμ, τρέχουν με πάθος και χυμούν με μένος σε βάρος κάθε τι ρωμαίικου στην Πόλη. Κοντά δέκα ώρες αφανίζουν βιος και ζωές σε Πέρα, Φανάρι, Ταταύλα και από την οργή τους δεν γλυτώνουν Αρμένιοι και Εβραίοι.

    Το πρωί της 7ης Σεπτεμβρίου βρίσκει τον συγγραφέα Ίαν Φλέμινγκ, πράκτορα της μυστικής υπηρεσίας της Βρετανίας, ΜΙ6, ή αλλιώς "Ιντέλιτζενς Σέρβις", να περιδιαβάζει στα χαλάσματα του Πέρα, κρατώντας σημειώσεις για την αναφορά του στην υπηρεσία…

    Ο, δε, απολογισμός της ανθρώπινης λαίλαπας είναι τραγικός: Τριάντα νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες, 200 επισήμως βιασθείσες και βιασθέντες και επιπλέον κατεστραμμένα 4.384 καταστήματα και εργαστήρια, 1.004 σπίτια, 110 εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία, 21 εργοστάσια, 11 κλινικές, 12 ξενοδοχεία, 27 φαρμακεία, 71 εκκλησιές, 26 σχολεία, δύο νεκροταφεία, οι πατριαρχικοί τάφοι στη Μονή Βαλουκλή, διάφορα κοινοτικά κέντρα, ρωμαίικες λέσχες και άλλα.

    Η νύχτα των Σεπτεμβριανών του ΄55 στην Κωνσταντινούπολη, χαρακτηρίσθηκε ως "η αρχή του τέλους" για τον ελληνισμό της πόλης και κατέλαβε τη δική της σελίδα στην ιστορία της επί δεκαετίες διωκόμενης Ρωμιοσύνης από τα χώματα της απέναντι όχθης του Αιγαίου.                Nooz.gr