Τουπάκ Αμαρού:σύμβολο του αγώνα των ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής

Ο Περουβιανός Χοσέ Γκαμπριέλ Κοντορκανκί(José Gabriel Túpac Condorcanqui), γεννήθηκε σαν σήμερα σύμφωνα με κάποιους μελετητές το 1740 ενώ με άλλους το 1742, στο Κούσκο του Περού. Απόγονος του τελευταίου ηρωικού βασιλιά των Ίνκας, του Τουπάκ Αμαρού (πέθανε το 1572), υπήρξε ο ηγέτης της μεγαλύτερης εξέγερσης ιθαγενών της Αμερικής στην ιστορία και σύμβολο του κινήματος Τουπάκ Αμαρού (Túpac Amaru Revolutionary Movement), που δρούσε στο Περού την δεκαετία του 1980 καιτων Τουπαμάρος(Tupamaros),του επαναστατικού κινήματος της Ουρουγουάης που δρούσε τη δεκαετία του 1970.

Ο Χοσέ Γκαμπριέλ Κοντορκανκί, στον οποίο δόθηκε από τους αντάρτες του τιμητικά το όνομα Τουπάκ Αμαρού, ως συνεχιστή του αγώνα του ένδοξου προγόνου του, έλαβε τυπική ιησουΐτικη εκπαίδευση, αλλά ο ίδιος θεωρούσε πάντα τον εαυτό του ένα ιθαγενή ινδιάνο. Φοίτησε σε ιησουΐτικο σχολείο για τα παιδιά των Ιθαγενών αριστοκρατικής καταγωγής. Διάβαζε λατινικά και μιλούσε τόσο ισπανικά όσο και Quechua με χαρισματικό τρόπο. Παντρεύτηκε την Michaela Bastidas Puyuahua, μία καθαρόαιμη Ισπανίδα και έκανε τρεις γιους, τον Ιππόλυτο, τον Μαριάνο και το Φερνάντο.

Ο Τουπάκ Αμαρού ΙΙ κατείχε τον τίτλο του Marquis of Oropesa, μία θέση που του επέτρεπε να έχει φωνή και πολιτική επιρροή κατά την διάρκεια της ισπανικής κυριαρχίας. Συνέλεγε φόρους για τους Ισπανούς κυβερνήτες αλλά σεβόταν τα παλιά έθιμα. Το παρουσιαστικό του ήταν εντυπωσιακό και ντυνόταν σαν Ισπανός ευγενής συνήθεια που άλλαξε μετά την εξέγερση. Είχε μεγάλο εισόδημα καθώς ήταν ιδιοκτήτης μεγάλης έκτασης κακαόδεντρων, ταξίδευε πάρα πολύ και ερχόταν σε επαφή με ανθρώπους όλων των λογιών κατά μήκος του Περού. Πληροφορούσε τους βασιλείς για τις άθλιες συνθήκες που υπέφεραν οι Ινδιάνοι στα ορυχεία, τις φυτείες, τα εργαστήρια, ώσπου το 1780 συνέλαβε τον Κορεγιδόρ Αντόνιο Αριάγα (διοικητής επαρχίας), με την κατηγορία ότι βιαιοπραγούσε κατά των ιθαγενών.......

Αυτή η πράξη οδήγησε στην τελευταία γενική επανάσταση των Ινδιάνων εναντίον της Ισπανίας, με τη βοήθεια αρχικά μερικών κρεολών (Ισπανών που είχαν γεννηθεί στην Αμερική). Η επανάσταση, που δεν αργεί να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το νότιο Περού, στη Βολιβία αλλά και στην Αργεντινή, έχασε την υποστήριξη των κρεολών, όταν εξελίχτηκε σε βίαιη αναμέτρηση ινδιάνων και ευρωπαίων. Ο Τουπάκ Αμάρου, οργάνωσε έναν στρατό 6 χιλιάδων Ινδιάνων που παράτησαν τις δουλειές τους για να πάρουν μέρος στην εξέγερση.

Ο στρατός του Αμάρου πέτυχε μία θριαμβευτική νίκη στην πόλη της Sangarara. Όμως, η νίκη αυτή αποκάλυψε την αδυναμία του αρχηγού της εξέγερσης να ελέγξει πλήρως τους αντάρτες του οι οποίοι κινούνταν άτακτα επιδιδόμενοι σε βιαιότητες με εμμονή να σκοτώνουν τους Ισπανούς, γεγονός που ανέστειλε την υποστήριξη των κρεολών.

Ο Ινδιάνος ηγέτης νικήθηκε από τα στρατεύματα του αντιβασιλέα Χαουρεγκί (Jauregui). Ο Τουπάκ Αμαρού και η οικογένειά του συνελήφθησαν το Μάρτιο του 1781 και μεταφέρθηκαν στο Κούσκο. Εκεί, αφού πρώτα υποχρεώθηκε να παρακολουθήσει την εκτέλεση της συζύγου και των γιων του, ο ίδιος ακρωτηριάστηκε, υποβλήθηκε στο μαρτύριο του τετραχισμού και τελικά αποκεφαλίστηκε. Η εξέγερση που κράτησε δύο χρόνια κατέληξε σε μικρής εμβέλειας μεταρρυθμίσεις στο Περού.

Οι συνεχιστές του

Το Επαναστατικό Κίνημα Τουπάκ Αμαρού (Túpac Amaru Revolutionary Movement-TARM) κομμουνιστικό επαναστατικό κίνημα που δρούσε στο Περού από τις αρχές του 1980, πήρε το όνομά του τιμώντας τον Τουπάκ Αμαρού ΙΙ. Οι αντάρτες του MRTA φαίνεται ότι διατήρησαν στενές σχέσεις με αριστερές επαναστατικές οργανώσεις στη Βολιβία , στη Χιλή ,στον Ισημερινό και στον Παναμά προσπαθώντας να ξαναζωντανέψουν το όνειρο της εξέγερσης της Λατινικής Αμερικής εναντίον των αποικιοκρατών. Η τελευταία ενέργειά τους ήταν τον Δεκέμβριο του 1996 όταν κατέλαβαν την Ιαπωνική Πρεσβεία στη Λίμα, κρατώντας 72 αιχμαλώτους για πάνω από τέσσερις μήνες. Η αιχμαλωσία τους έληξε αφού οι περουβιανές αρχές εισέβαλαν στην πρεσβεία και σκότωσαν-κατ'άλλους εκτέλεσαν- και τα 14 μέλη του TARM.

Αλλά και οι Tupamaros κίνημα στην Ουρουγουάη, που σταδιακά αποδυναμώθηκε πήραν το όνομά τους από τον Τουπάκ Αμαρού. Δημιουργήθηκαν στις αρχές του 1960 από έναν μαρξιστή ακτιβιστή δικηγόρο που το όραμά του ήταν η ειρηνική κοινωνική αλλαγή μέσω της ενοποίησης των εργατών των φυτειών ζάχαροκάλαμου.  tvxs.gr