Nα στηριχτεί ο πρόεδρος Χριστοφιας

Του Πάνου Τριγάζη                                                                                                                                  Μέρες έντονων ανησυχιών, αλλά και ελπίδων, ζει η Κύπρος. Η αναζήτηση «λύσης από τους Κυπρίους για τους Κύπριους», όπως έχει ονομαστεί η διαδικασία των απευθείας συνομιλιών Χριστόφια - Ταλάτ, βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Η πρόσφατη επίσκεψη του Μπαν Κι Μουν στη Λευκωσία δεν συνοδεύτηκε από νέα προωθητικά στοιχεία, βοήθησε όμως να κρατηθεί ζωντανή η διαδικασία. «Παρατήρησή μου” -τόνισε ο γ.γ. του ΟΗΕ, ενημερώνοντας το Συμβούλιο Ασφαλείας στις 3/2/2010- “είναι πως η λύση είναι δυνατή και εφικτή», ενώ χαρακτήρισε τη διαπραγμάτευση «υπό κυπριακή ηγεσία και κυπριακής ιδιοκτησίας».

Πρόκειται για εξαιρετικά δύσκολη διαπραγμάτευση, που ήδη διαρκεί σχεδόν ενάμιση χρόνο, χωρίς να έχει φθάσει σε θέματα - «αγκωνάρια», όπως το εδαφικό και οι εγγυήσεις, ενώ βήματα προόδου έχουν γίνει στο συνταγματικό. Σωστό είναι το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων να αποτελεί η κοινή δήλωση Χριστόφια-Ταλάτ (23-5-2008), όπου αναφέρεται ότι «οι ηγέτες επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για μια διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία, με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Ωστόσο, ζητούμενη παραμένει η ουσιαστική συμβολή της Άγκυρας στη θετική έκβαση της προσπάθειας, όπως επισημαίνει και πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών του Ευρωκοινοβουλίου. Παράλληλα, κρίσιμο ζήτημα αποτελεί το ποιος θα είναι ο ηγέτης της Τουρκοκυπριακής κοινότητας -ο Ταλάτ ή ο Έρογλου- μετά τις εκεί εκλογές στις 18.4.2010.

Κινδυνολογούν κάποιοι στην Ελλάδα και στην Κύπρο για την πορεία των διαπραγματεύσεων, αλλά, όπως λέει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στεφ. Στεφάνου, «οι επικρίσεις περί υποχωρήσεων και επικίνδυνων εκτροπών που διατυπώνονται είναι άδικες και ανυπόστατες» (“Αυγή”, 10.1.2010). Η στόχευση Χριστόφια είναι μια συμφωνημένη λύση, δηλαδή κοινά αποδεκτή από τις δύο κοινότητες. Δεν θα επαναληφθεί το λάθος του 2004, που το σχέδιο Ανάν είχε τεθεί σε ταυτόχρονα χωριστά δημοψηφίσματα, με την ηγεσία των Ελληνοκυπρίων να μην το έχει αποδεχθεί. Επιπλέον, η τωρινή διαδικασία δεν προβλέπει «σχέδιο Μπαν Κι Μουν», διότι ο Δ. Χριστόφιας δεν δέχεται την επιδιαιτησία του ΟΗΕ, την οποία είχε δεχθεί ο Τ. Παπαδόπουλος το 2004. Επιδιώκεται συνολική λύση και συνολικά θα εκτιμηθεί το «πακέτο» που θα προκύψει -αν προκύψει- από τις διαπραγματεύσεις, θέση που επαναβεβαιώθηκε με το κοινό ανακοινωθέν Χριστόφια - Ταλάτ, που διάβασε ο γ.γ. του ΟΗΕ, όπου δηλώνεται ότι «τίποτα δεν είναι συμφωνημένο αν δεν συμφωνηθεί το όλον».

Με τέτοιες ασφαλιστικές δικλείδες δεν δικαιολογείται η κινδυνολογία. Άλλο ζήτημα είναι αν ορισμένοι -ανοιχτά ή συγκαλυμμένα- δεν θέλουν λύση δικοινοτικής - διζωνικής ομοσπονδίας. Το δυσάρεστο είναι ότι ο Δημ. Χριστόφιας δέχεται επιθέσεις από τους ίδιους τους εταίρους του στην κυβέρνηση. Ειδικότερα το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ, κόμματα που εμφανίζονται ως συνεχιστές της κληρονομιάς του Μακάριου, φαίνεται πως ξεχνούν τι τράβηξε ο αείμνηστος Πρόεδρος από τους «υπερπατριώτες».

Ας θυμηθούμε ότι ήταν ο Μακάριος που έκανε το μεγάλο βήμα να αποδεχθεί τη διζωνική -δικοινοτική Ομοσπονδία, υπογράφοντας συμφωνία με τον Ντενκτάς το 1977, με τον ακόλουθο στόχο:

« 1. Μια ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική ομόσπονδη δημοκρατία.

2. Η περιοχή κάτω από τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητας και παραγωγικότητας, καθώς και της ιδιοκτησίας.

3. Θέματα αρχών, όπως η ελευθερία διακίνησης, η ελευθερία εγκατάστασης, τα δικαιώματα περιουσίας και άλλα ειδικά θέματα είναι ανοικτά προς συζήτηση, λαμβανομένων υπόψη της θεμελιώδους βάσης για ένα διακοινοτικό ομόσπονδο σύστημα και ορισμένων πρακτικών δυσκολιών που ενδεχομένως εγερθούν από την τουρκοκυπριακή κοινότητα.

4. Οι εξουσίες και οι λειτουργίες της Κεντρικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης θα είναι τέτοιες ώστε να διασφαλίζουν την ενότητα της χώρας, έχοντας υπόψη τον δικοινοτικό χαρακτήρα του κράτους».

Δυστυχώς, ο Μακάριος πέθανε λίγους μήνες μετά. Αν ζούσε, ίσως το Κυπριακό να είχε πάρει καλύτερο δρόμο. Να προσθέσουμε (μια που οι επικριτές των προσπαθειών του Χριστόφια «ομνύουν» στην εφαρμογή των ψηφισμάτων του ΟΗΕ), ότι η συμφωνία αυτή (όπως και η παρόμοια Κυπριανού - Ντενκτάς, το 1979), έχει ενσωματωθεί στα περί Κύπρου ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, μετά την τραγωδία του 1974, ο Μακάριος είχε πλήρως πεισθεί για την ανάγκη της επαναπροσέγγισης των δύο κοινοτήτων. «Τάσεις σωβινιστικαί” -έλεγε επιστρέφοντας στην Κύπρο από την αυτοεξορία του- “παρωχημένων εποχών ή οιασδήποτε φύσεως προκαταλήψεις ούτε τους Ελληνοκυπρίους ούτε τους Τουρκοκυπρίους ωφελούν», συμπληρώνοντας ότι «η σκληρά πείρα του παρελθόντος πρέπει να είναι διδάσκαλος δι' αμφοτέρας τας πλευράς».

Ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίζουν τον αγώνα που κάνει ο πρόεδρος Χριστόφιας για να κρατηθεί ζωντανή η ελπίδα. Έχουμε μαζί μας και τις δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Επιδιώκουμε το Κυπριακό να προβληθεί ως ευρωπαϊκό πρόβλημα. Το σχήμα «να βοηθήσει η Ευρώπη την Κύπρο» πρέπει να συμπληρωθεί με το «Η Κύπρος αγωνίζεται και για την Ευρώπη».

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ.        Αυγή.